فرهاد صالحیان - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی صنایع، پردیس البرز، دانشگاه تهران، تهران
رضا توکلی مقدم - استاد، دانشکده مهندسی صنایع، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران
نرگس نوروزی - دانش آموخته دوره دکتری، دانشکده مهندسی صنایع، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران

این مقاله به ارائه مدل مساله مسیریابی وسائط نقلیه به منظور افزایش رضایت مندی مشتریان، کاهش مصرف انرژی و سوخت و کاهش هزینه های توزیع می پردازد. آمارها نشانگر آن است که هزینه سوخت، بخش قابل توجهی از هزینه حمل و نقل را دربر می گیرد. در نظر گرفتن عوامل زیست محیطی نه تنها بر هزینه های اقتصادی تاثیر می گذارد، بلکه بر انتخاب مسیرهای حمل و چگونگی توزیع بار بین ناوگان حمل ونقل نیز تاثیر گذار است. همچنین این مدل هزینه مدت زمان زودکرد و دیرکرد نسبت به موعد تحویل را با کمینه کردن مجموع این زمان ها کاهش می­دهد.  مساله مسیریابی وسایل نقلیه مورد بررسی از نوع مسایل NP-hard است، از همین رو به منظور حل این مدل پیشنهادی از الگوریتم زنبور عسل (BA) استفاده می شود و برای نشان دادن کارآیی الگوریتم طراحی شده جواب های به دست آمده با نرم افزار گمز مقایسه خواهند شد. همچنین به منظور حل مسایل در ابعاد بزرگ نتایج با جواب های حاصل از الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات (PSO) مقایسه و مورد تجزیه  تحلیل قرار می گیرد. نتایج نشان دهنده کارآیی الگوریتم پیشنهادی در حل مسایل را دارد.

مسیریابی وسائط نقلیه, کاهش مصرف سوخت, رضایت مندی مشتریان, الگوریتم زنبور عسل