محمد علی فیض پور - دکتری اقتصاد، استادیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد
بابک ده موبد - عضو هیات علمی گروه مدیریت و حسابداری جهاد دانشگاهی یزد
محمدرضا دهقانپور - کارشناسی ارشد اقتصاد، مدرس موسسه آموزش عالی جواد

رویکرد نظام ملی نوآوری مدعی است که جریان‌های فناوری و اطلاعات میان افراد، بنگاه‌ها و نهادها کلید فرآیند نوآوری‌اند که در راستای بهبود رفاه ملی نقش بسزایی دارند. توسعه نوآوری و فناوری نتیجه مجموعه پیچیده ای از روابط میان نقش‌آفرینان در نظام ملی نوآوری است که شامل بنگاه‌های خصوصی و دولتی، دانشگاه‌ها و مؤسسه های پژوهشی دولتی می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی بکارگیری نظام ملی نوآوری به دنبال شناسایی نقاط اهرمی برای تقویت و غنی‌سازی عملکرد نوآورانه و رقابت‌گری کشور و از سوی دیگر چالش‌های آن می‌باشد. این تحقیق با بررسی ادبیات موضوع و مطالعه تطبیقی با کشورهای دیگر، برای سنجش و ارزیابی نظام ملی نوآوری از میان چهار نوع دانش لازم، تعامل میان بنگاه‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسه های عمومی و انتشار فعالیت‌های علمی و فناورانه مشترک را نسبت به اشاعه دانش و فناوری در بنگاه‌ها از طریق محاسبه نرخ اقتباس و جذب فناوری به وسیله صنعت و همچنین تمرکز بر تحرک کارکنان فنی درون و بین بخش‌های عمومی و خصوصی کاراتر ارزیابی کرده است. شکل‌گیری نظام ملی نوآوری کشور می‌تواند به سیاستگذاران کشور کمک کند تا رویکردهایی برای تقویت عملکرد نوآورانه در اقتصاد دانش محور که در برنامه چهارم توسعه ج.ا.ا به آن تأکید ویژه شده است، در پیش گیرند. همچنین رویکرد نظام ملی نوآوری، نماد بروز رویکردهای سیستمی به مطالعه توسعه فناوری است که در مقابل الگوی خطی نوآوری فعلی قرار می‌گیرد. در کنار این امیدها که با بکارگیری نظام ملی نوآوری محقق می‌شود، بیم‌هایی نیز از جمله نبود همکاری‌های لازم بین بخش‌های پژوهشی خصوصی و دولتی ایران، وجود مشکلات متعدد در همکاری‌های علمی میان ایران و سایر کشورها، فقدان تحرک نیروی کار پژوهشی، نبود شبکه اطلاع رسانی علمی و فناوری در کشور، دوباره‌کاری‌های پژوهشی و عدم کاربردی بودن آنها، پیوند ضعیف دانشگاه و صنعت و مهم‌تر از همه ضعف نظام پشتیبانی از نظام ملی نوآوری کشور مطرح می‌شود. پیشنهاداتی همچون مشخص‌کردن متولی برای اجرای موفق نظام ملی نوآوری، بازنگری نظام پشتیبانی از پژوهش و توسعه بر اساس چشم انداز بیست ساله، تقویت مراکز تحقیق و توسعه در بخش خصوصی در راستای سیاست های کلی اصل 44 و ارزیابی عملکرد اجرایی مؤسسه‌های پژوهشی دولتی در راستای بکارگیری و اجرای نظام ملی نوآوری ارائه گردید.

نظام ملی نوآوری، فناوری، تحقیق و توسعه، پژوهش