مجید عزیزی - دانشیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه تهران
نعمت الله محبی - دانشجوی دکتری علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه تهران (مسئول مکاتبه)
رحیم محبی گرگری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه تهران

با توجه به نقش و سهم عمده واحدهای اقتصادی کوچک و متوسط در اقتصاد جهان، و با توجه به مشکلات خاص این واحدها برای تداوم فعالیت و ورود به عرصه رقابت جهانی، بیش از سه دهه است که مباحث مربوط به چگونگی حفاظت و حمایت از نقش واحدهای کوچک و متوسط تولیدی در دستور کار کشورهای توسعه یافته و محققین حوزه اقتصاد صنعتی قرار گرفته است. در این زمینه تئوریها و مدلهای مختلفی برای حمایت منطقی از اینگونه واحها ارائه گردیده تا از مسیر ایجاد توان رقابتی مناسب در اینگونه واحدها، نه تنها زمینه تداوم حیات آنها در فرآیند پرشتاب جهانی شدن، بلکه امکان نقش آفرینی آنها در بازارهای خارجی و کسب سهمی مناسب از بازارهای جهانی فراهم گردد. در این راستا ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی، از عمده ترین روش هایی است که در اکثر کشورهای مجری این سیاست، منجر به نتایج موفقیت آمیزی شده است. صنعت مبلمان از عمده ترین صنایعی است که طی چند دهه گذشته با بهره گیری از فرآیند خوشه سازی به رشد و توسعه قابل توجهی در عرصه بازارهای جهانی دست یافته است. صنعت مبلمان ایران متشکل ازهزاران واحد کوچک و متوسط تولیدی از جمله صنایعی در کشور محسوب می شود که به سبب کوچکی واحدهای تشکیل دهنده آن، نه تنها از توان مناسبی برای حضور در بازارهای رقابتی جهان برخوردار نیست بلکه در سالیان اخیر به سبب مواجهه با حضور فزاینده بازیگران قدرتمند خارجی در بازارهای داخلی، با خطر رکود مواجه گردیده است. برهمین اساس به نظر می رسد سازماندهی و توسعه خوشه های سنتی مبلمان موجود در کشور و نیز ایجاد و توسعه خوشه‌های صنعتی مدرن با هدف ایجاد توان رقابت مناسب در واحدهای کوچک تولید مبلمان، استراتژی قابل تاملی برای توسعه این صنعت درابعاد ملی و جهانی محسوب می شود. این مقاله تلاش می کند ضمن معرفی ارکان، ساختار و انواع خوشه های صنعتی و نیز پتانسیل آنها در ایجاد مزیت های رقابتی و توان صادراتی، چالش های پیش روی فرآیند خوشه سازی را مورد بررسی قرار دهد.

خوشه سازی، صنعت مبلمان، واحدهای کوچک و متوسط، مزیت رقابتی