بزرگمهر خاندوزی
علی خوزین

زمینه: هدف این پژوهش بررسی اثر عاطفه منفی ترس و منبع کنترل بر ایجاد الگوهای مختلف تصمیم­گیری اخلاقی در حوزه حسابداری و مالی است. مطالعه حاضر در حوزه پژوهش­های رفتاری و روانشناختی و الگوهای مورد بررسی شامل الگوی رفتاری شیب لغزنده یا سازگاری اخلاقی، رفتار جبرانی و مجوزدهی است. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی، کاربردی و میدانی بوده است. جامعه پژوهش دانشجویان دکتری رشته حسابداری و ترم آخر کارشناسی ارشد رشته­ های حسابداری، حسابرسی و مدیریت مالی دارای تجربه حرفه­ای مشخص و قابل قبول بوده­اند و نمونه به تعداد شصت نفر به صورت تصادفی انتخاب شده­ است. داده­ های مورد نیاز به وسیله پرسشنامه استاندارد جمع ­آوری شده است. منبع کنترل با استفاده از مقیاس استاندارد منبع کنترل روتر و عاطفه منفی به وسیله مقیاس عاطفه مثبت تا عاطفه منفی با مقیاس پنج درجه ­ای صعودی، اندازه­ گیری شده است. همچنین سناریوهای مختلفی برای اندازه­گیری متغیر پذیرش درخواست یا رفتار غیراخلاقی بکار گرفته شده است. فرضیه­ ها با استفاده از روش تجزیه و تحلیل واریانس آزمون شده­اند. یافته­ ها: یافته­ های پژوهش نشان داده افراد با ترس پایین و کنترل منبع درونی رفتارها و تصمیم­ گیری­های اخلاقی بیشتری داشته و کمتر تسلیم درخواست­های غیراخلاقی مدیران مافوق می­ شوند. همچنین خلق و خوی یا عاطفه منفی ترس بالا منجر به الگوی رفتاری «شیب لغزنده» یا «سازگاری اخلاقی» شده و عاطفه منفی ترس پایین منجر به الگوی رفتاری «مجوزدهی» یا «جبرانی » می­گردد. نتیجه­ گیری: یافته ­های پژوهش به درک بهتر ویژگی­های فردی که منجر به تصمیم­ گیری غیراخلاقی در شرایط فشار مدیران مافوق می شود کمک می­ کند. در سازمان­ها می ­توان با کاهش عوامل ایجاد ترس و یا ایجاد اطمینان بیشتر در کارکنان به توسعه سطح رفتارها و جلوگیری از تصمیم­ های غیراخلاقی کمک نمود.  

Negative affect of fear, Locus of control, Ethical decision making, Slippery slope, Compensatory behavior, عاطفه منفی ترس, منبع کنترل, تصمیم‌گیری اخلاقی, شیب لغزنده, رفتار جبرانی