مهرداد میرزاباقی - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
فریبرز جولای - استاد، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
جعفر رزمی - استاد، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
رضا توکلی مقدم - استاد، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در این مقاله به معرفی مسئله مسیریابی پایدار وسایل نقلیه ناهمگن در یک شبکه با جریانهای مستقیم و معکوس میپردازیم، جایی که فاکتورهای مختلف اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در قالب یک مدل ریاضی برنامه ریزی عددصحیح مختلط خطی دو هدفه لحاظ می شوند. هدف مسئله طراحی مسیرهای سرویس دهی و تعیین سرعت بهینه وسایل حمل و نقل به گونه ای می باشد که از یک سو میزان سوخت مصرفی و به تبع آن آلودگی های ناشی از فرایند حمل و نقل حداقل شود و از سوی دیگر و در جهت ایجاد رضایتمندی بین رانندگان، بار کاری وسایل حمل و نقل مختلف از نظر مدت زمان فعالیت بالانس باشد. برای تخمین میزان سوخت مصرفی از تابع جامعی استفاده شده است که در آن میزان سوخت مصرفی تابعی از مسافت طی شده همچنین سرعت، میزان بار و مشخصه های فنی وسیله نقلیه، می باشد. جهت حل مسئله به فرم دقیق از روش حدی تقویت شده استفاده می شود، همچنین برای حل مسئله در ابعاد بزرگ دو الگوریتم فراابتکاری چندهدفه مبتنی بر الگوریتم ژنتیک و الگوریتم آتش بازی توسعه داده شده است. برای افزایش کارایی الگوریتمهای یاد شده از یک متد جستجوی محلی نیز در ساختار آنها استفاده شده است. نتایج حل مثال های مختلف نشان دهنده عملکرد بهتر الگوریتم آتش بازی است. همچنین تحلیل نقاط پارتو نشان می دهد با افزایش حدودا یک درصدی در هزینه سوخت، می توان طولانی ترین تور را حتی تا بیش از 20 درصد و پراکندگی بین مدت زمان کارکرد ماشین های مختلف را تا 15 درصد کاهش داد. همچنین این پراکندگی با افزایش 3 درصد در مصرف سوخت می تواند تا 25 درصد کاهش یابد.

پایداری, مسیریابی سبز, بهینه سازی سرعت, بهینه سازی چند هدفه, الگوریتم های فراابتکاری