سید علی بنی هاشمی - گروه مهندسی صنایع دانشگاه پیام نور
علیرضا شهرکی - دانشیار گروه مهندسی صنایع، دانشگاه سیستان

مسائل موازنه زمان و هزینه توجه ویژه‌ای را در ادبیات مسائل زمان‌بندی به خود اختصاص داده است. هدف از مسئله بهینه‌سازی موازنه زمان- هزینه، تجزیه‌وتحلیل کاهش زمان اصلی پروژه با کمترین هزینه است. در این مسائل، تأثیر کیفیت اجرای پروژه برای فعالیت‌های مختلف لحاظ نشده است. توجه به عامل کیفیت در این بین به اواسط دهه 90 میلادی باز می‌گردد. از آن زمان تاکنون مقالات بسیاری در این زمینه منتشر گردیده است. در بحث تعادل و موازنه، بین سه تابع هدف زمان، هزینه و کیفیت پروژه نسبت به انجام تحلیل حساسیت هزینه نسبت به تغییرات مدت زمان انجام فعالیت‌ها اقدام می‌شود که هدف آن به‌دست آوردن بهترین ترکیب کاهش زمانی فعالیت‌ها است، به‌گونه‌ای که مجموع هزینه‌های پروژه، کمینه و کیفیت کل پروژه، بیشینه شود. مقاله حاضر، به طبقه‌بندی مسائل موازنه زمان، هزینه و کیفیت و بررسی نحوه محاسبه عامل کیفیت در پژوهش‌ها و همچنین رابطه بین سه هدف زمان، هزینه و کیفیت در پروژه‌ها و فعالیت‌های پروژه می‌پردازد. نتایج تحلیل مقالات نشان می‌دهد که ارزیابی عامل کیفیت در مسائل موازنه را می‌توان به چهار دسته تقسیم‌بندی نمود. در مورد اول، کیفیت از طریق کارهایی که برای اصلاح فعالیت‌های غیرهماهنگ موردنیاز است به‌طور ضمنی ارزیابی می‌شود. در مورد دوم، کیفیت هر فعالیت به‌عنوان تابعی از مدت زمان و هزینه آن بیان شده است. در مورد سوم، کیفیت یک فعالیت در هریک از حالت‌های اجرایی احتمالی آن، به‌صورت تخمینی براساس نظر خبرگان برآورد می‌گردد و در آخرین مورد نیز کیفیت یک فعالیت توسط شاخص‌های تعیین شده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

بهینه‌سازی, مسئله موازنه زمان-هزینه-کیفیت, زمان‌بندی پروژه, کیفیت پروژه, کیفیت فعالیت