محمد جمور - دانشگاه امام صادق
محسن جودکی - امام صادق علیه السلام
سعید شوال پور - دانشگاه علم و صنعت

شناخت عوامل مؤثر بر کیفیت محیط‌زیست که با استفاده از شاخص میزان انتشار گاز دی‌اکسید کربن به‌عنوان یکی از اصلی­ترین شاخص­های نشان دهنده گرم شدن کره زمین قلمداد می­شود، موضوع بررسی این تحقیق است. عواملی مانند مصرف انرژی، صادرات، تراکم جمعیت و تولید سرانه بیشترین سهم را در تولید و انتشار گاز دی‌اکسید کربن دارند. مسئله این پژوهش به دست آوردن رابطه­ای تجربه­ای بین عوامل یادشده و انتشار دی‌اکسید کربن در کشورهای مورد مطالعه است. روش پاسخگویی به مسئله مزبور از طریق تحلیل اقتصادسنجی داده­های پانلی برای کشورهای خاورمیانه در سال‌های 1990 تا 2015 است. داده­ها نیز از سایت بانک جهانی دریافت شده است. لازم به ذکر است که داده­های مورد نیاز پژوهش از پایگاه داده­ای بانک جهانی استخراج شده است. درواقع با توجه به متغیرهای احتمالی مؤثر بر میزان انتشار دی‌اکسید کربن که در مبانی نظری بیان شده است، این تحقیق، تأثیر آن متغیرها را برای کشورهای خاورمیانه آزمون کرده و معنی‌داری و یا عدم معنی‌داری آن­ها را برای کشورهای حوزه خاورمیانه نشان داده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که تأثیر عوامل تولید سرانه، تراکم جمعیت و میزان مصرف انرژی سرانه بر انتشار دی‌اکسید کربن سرانه معنی‌دار است، درحالی‌که تأثیر صادرات سرانه کشورها بر انتشار دی‌اکسید کربن سرانه معنی‌داری نیست، همچنین نتایج این مطالعه، فرضیه محیط‌زیستی کوزنتس مبنی بر وجود رابطه U شکل معکوس بین رشد اقتصادی و میزان انتشار گاز دی‌اکسید کربن را برای کشورهای مورد نظر تأیید می­کند.

انتشار گاز دی اکسید کربن, تولید سرانه, مصرف انرژی, صادرات, تراکم جمعیت, داده‌های پانل