فرزانه قنبری - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمد کابلی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سهیل ایگدری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
باقر نظام بلوچی - گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

دو شکلی جنسی پدیده ای رایج در بسیاری از گونه های جانوری است و بررسی حاضر نیز با هدف بررسی الگوهای دو شکلی جنسی جمجمه خرس قهوه ای در ایران با روش ریخت سنجی هندسی لندمارک انجام شد. بدین منظور، بر روی تصاویر دو بعدی نماهای پشتی، شکمی و جانبی جمجمه ۷۹ قلاده خرس به ترتیب ۱۷، ۱۳ و ۱۶ لندمارک تعریف و قرار داده شدند. پس از آنالیز پروکراست، داده های حاصل با تحلیل های چند متغیره CVA و MANOVA بررسی شدند. نتایج به دست آمده تفاوت معنی داری را بین شکل جمجمه نمونه های نر، ماده و نابالغ نشان داد. تفاوت های مشاهد شده در شکل جمجمه جنس های نر و ماده تایید کننده وجود دو شکلی جنسی در شکل جمجمه خرس قهوه ای است. بر این اساس، عمده تفاوت های شکل جمجمه دو جنس نر و ماده به استخوان های پس سری، کمان زیگوماتیک آهیانه و ردیف های دندانی مربوط است. این تفاوت ها می تواند نشان دهنده الگوی رشد آلومتری متفاوت جمجمه بین دو جنس به دلیل تفاوت در عملکرد ساختارها باشد. نتایج این مطالعه همچنین می تواند الگوی مناسبی برای تعیین جنسیت جمجمه های ناشناخته موجود در مجموعه موزه های تاریخ طبیعی و یا در طبیعت ارایه نماید.

تحلیل شکل, خرس قهوه ای (Ursus arctos), دو شکلی جنسی, ریخت سنجی هندسی