مهدی ساعتچی - استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران
محمد سعیدی مهر - استاد گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس
رسول رسولی پور - استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی

در باور ادیان ابراهیمی خدا مبدا همه اشیاء و حاکم بر کل ماسوا است. پذیرش ضرورت متافیزیکی ما را با حقایقی روبرو می سازد که مطلقا ضروری اند و به ظاهر مطلبی درباره خدا بیان نمی کنند، مانند «آب = H۲O». در اینجا با دوراهه دشوار اثیفرون مواجهیم، اما نه در عرصه اخلاق که در عرصه متافیزیک؛ آیا حقایق ضروری صادقند چون خدا آن ها را تصدیق کرده یا خدا آن ها را تصدیق کرده چون آن ها خود صادق اند؟ در صورت نخست ضرورت مطلق حقایق ضروری و در صورت دوم سلطه و غائیت مطلق الهی به چالش کشیده می شود. پاسخ عمده خداباوران برای حل این تعارض، ابتنای حقایق ضروری بر ذات خداست، از نظر ایشان ذات خدا منشا صدق همه حقایق ضروری است، مثلا با این بیان که همه حقایق ضروری از ازل در علم ذاتی خدا بوده است. برایان لفتو به نقد این رویکرد که آن را «نظریه الوهی» می خواند پرداخته و معتقد است پذیرش این نظریات در مورد همه حقایق ضروری مستلزم وابستگی ذات الهی به حقایقی است که جنبه الوهی نداشته و صرفا درباره مخلوقات است. این مقاله به تبیین و تحلیل انتقادی دیدگاه لفتو می پردازد.

سلطه الهی, غائیت الهی, حقایق ضروری, نظریات الوهی, برایان لفتو