علیرضا حسینی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد
پوریا اسمعیلی - دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

در این نوشتار بحران های سیاسی پس از رحلت پیامبر بزرگوار اسلام (ص) در دوران خلافت ابوبکر (۱۱-۱۳ ه. ق) در اشعار عبدالمنعم الفرطوسی شاعر بررگ عرب مورد بررسی قرار می گیرد. پس از واقعه سقیفه و انتخاب ابوبکر به عنوان خلیفه اول مسلمین جمع کثیری از قبایل خلافت وی را یا به رسمیت نشمردند ن یا از فقدان رسول الله سوء استفاده کرده و از حکوبت مدینه سرپیچی نمودند و از پرداخت مالیات خودداری ورزیدند که این مسئله بیانگر بحرانی عظیم در جابعه آن روز مسالمانان بود و سبب پیدایش جنگ های رده شد و از طرفی هم به نوعی منشا اختلافات در جامعه اسلامی گردید، از این رو همواره کانون توجه مورخان، ادیبان و شاعران در ادوار مختلف بوده است. در همین راستا این سوال مطرح می شود که هدف فرطوسی از سرندن شعر در رابطه با مرتدین چه بود؟ فرضیه حاصله چنین است که وی قصد داشت تا با تعصب ابوبکر را مسئول اصلی جنگ های رده بدون توجه به شواهد معتبر تاریخی معرفی کند. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی و ادبی مبتنی بر توصیف و تحلیل و نیز با استناد به منابع معتبر ابعاد و زوایای موضوع را در قالب اندیشه های فرطوسی مورد تحقیق قرار می دهد. یافته ها نشان می دهد که هدف اصلی این شاعر مشهور عراقی آن بود تا با سرودن اشعار در ملحمه خویش تقبیح آشوب دوره خلافت ابوبکر را با نگرش شیعی و تا حدودی افراطی ثابت کند.

خلاقیت ابوبکر، عبدالمنعم الفرطوسی، ملحمه، اهل رده، جامعه اسلامی