محمدرضا پورجعفر - دانشگاه تربیت مدرس
رضا اکبریان - دانشگاه تربیت مدرس
مجتبی انصاری - دانشگاه تربیت مدرس
حسن علی پورمند - دانشگاه تربیت مدرس

معماری ایران تا کنون از دو دیدگاه متفاوت بررسی شده است: دیدگاه اول مطالعات تلاشگرانی عمدتا اروپایی همچون پوپ، گیرشمن و گدار است که معماری ایران را تاریخ نگارانه دیده و نگاشته اند. در میان نظریه پردازان ایران نیز تلاش مفصل و قابل تقدیر پیرنیا با همین رویکرد و با نگاه تازه ای در قالب سبک شناسی تا حدودی راه و روش مشابهی را پیموده است. دیدگاه دوم، رویکرد گونه شناسی معماری ایران است که توجه کسانی همچون اتینگهاوزن، بلوم، گرابار و هیلن براند را به خود جلب کرده است. در این مقاله ضمن معرفی این رویکردها به  ویژگی های رویکرد اندیشه ای در معماری ایران می پردازیم.     در مقاله حاضر، با روش تحلیل محتوایی، ضمن بررسی پژوهش هایی که در دو رویکرد تاریخ نگارانه و گونه شناسی انجام یافته، اقدام به معرفی اندیشه ای می شود که بن مایه معماری ایران را  تشکیل می دهد. نتیجه اینکه معماری ایران بر مبنای اندیشه ای فلسفی شکل گرفته که ریشه در ارزش های اعتقادی دارد و در دوران های مختلف سرافرازانه نمونه های قابل توجهی را ارائه کرده است.   

رویکرد اندیشه ای