محمد پناهنده - پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی
احمدرضا یاوری - گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
اسماعیل صالحی - گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
بهرام ملک محمدی - گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

طبق مدل لکه-کریدور-ماتریس، سیمای سرزمین دارای اجزای بی بدیلی می ­باشد که با حفظ آن­ ها پیوستگی و انسجام سیمای سرزمین علی ­رغم برخی تغییرات حفظ خواهد شد. براساس این مدل، لکه ­های زیستگاهی، ماتریس و نفوذپذیری آن برای برقراری ارتباط بین لکه ­ها، از اجزای استراتژیک زیستگاهی می­ باشند که اگر حفظ شوند، پایداری زمانی زیستگاه تامین خواهد شد. هدف از این تحقیق استفاده از رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین در پایش تغییرات مولفه­ های فضایی-راهبردی مناطق حفاظت شده بوده وبدین­ منظور منطقه حفاظت شده لیسار و گونه مرال (Cervus elaphus maral) انتخاب شده است. در این تحقیق لایه تناسب زیستگاهی به ­عنوان شالوده تعریف لکه­ های زیستگاهی درنظر گرفته شد. هم­ چنین لایه مقاومت زیستگاهی زیربنای تحلیل وضعیت نفوذپذیری سیمای سرزمین و ترسیم شبکه ارتباط عملکردی بین لکه­ های زیستگاهی قرار گرفت. با ترکیب لایه­ های تناسب زیستگاهی، مقاومت زیستگاهی و ارتباط عملکردی، وضعیت عناصر استراتژیک سیمای سرزمین، یعنی لکه ­های زیستگاهی، نفوذپذیری ماتریس و ارتباط عملکردی و هم ­چنین پیامدهای مرتبط با تغییرات این عناصر، یعنی تباهی و ازهم گسیختگی زیستگاهی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر آن هستند که کاهش ۳۶ درصدی سطح تناسب زیستگاهی با امتیاز مساوی یا بالاتر از ۵۰ و کاهش۴۰-۳۰درصدی نفوذپذیری سیمای سرزمین باعث کاهش محدوده زیستگاهی به­ میزان ۳۵ درصد شده است. تحقیق حاضر ضمن تایید این موضوع که با سنجش مقاومت پوشش زمینی می­ توان پتانسیل نفوذپذیری سیمای سرزمین را کمی نمود، با ارایه شاخص مقایسه نفوذپذیری سیمای سرزمین، وضعیت نفوذپذیری سیمای سرزمین منطقه حفاظت شده لیسارو زیستگاه مرال را در مقاطع زمانی ۲۰۱۵-۱۹۹۰ مورد مقایسه قرار داده است.

سطح مقاومت, نفوذپذیری سیمای سرزمین, ارتباط عملکردی, گسیختگی زیستگاه