نصرالله امامی
داوود سلیمانی مقدم

سابقه و هدف: تاکنون تحقیقات زیادی در موضوعات مرتبط با طب سنتی انجام شده است؛ اما  اغلب به صورت کلی بوده و کمتر به جزییات توجه شده است و به نحوه بیان، زبان گفتار، چگونگی توصیف جزئیات و دیدگاه های متفاوت پدیدآورندگان آثار توجه نشده است. این مقاله با هدف کمک به افزایش اطلاعات و دانسته های دارویی کهن و معرفی هرچه بهتر آثار طبی به جامعه علمی کشور به منظور به کارگیری آن در میان محققان و داروسازان گیاهی ارائه شده و در آن سعی شده است تا حد زیادی ضمن بیان دیدگاه حکیم مومن، نحوه بیان و استفاده او از ابزار زبان برای بیان و توصیف جزئیات گل ها و گیاهان طبی و خاصیت درمانی هر جزء، نشان داده شود. مواد و روش ها: این پژوهش با روش توصیفی و مطالعه موردی به بررسی ویژگی های ادبی و علمی کتاب تحفه حکیم مومن، از کتاب های طبی و دارویی عصر صفویه، تالیف محمد مومن بن میرزا محمد زمان حسینی تنکابنی دیلمی پرداخته و امتیازها و ایرادهای کتاب مذکور را بررسی کرده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد، علی رغم اینکه تحفه حکیم مومن از نظر ویژگی های زبانی و نثر ادبی حایز اهمیت نیست، اما توانسته است  دیدگاه طبیبان قبلی را به چالش کشیده و مورد پذیرش عموم قرار گیرد، او علاوه بر کار طبابت در کار داروسازی، به خصوص ساختن ادویه مرکبه نیز توانا بوده است، و قبل از کتاب او به ادویه مرکبه، چندان توجه نمی شده و می توان گفت که یکی از امتیازهای کتاب، پرداختن به ادویه مرکبه است. بحث و نتیجه گیری: این کتاب از جنبه طبی و گیاهان داروئی، به خصوص توصیف ادویه های مرکبه بسیار با ارزش است و مطالعه آن برای انجام تحقیقات تجربی توصیه می شود.

Traditional Medicine, Pharmacology, Safavid, Scores, Objections, Hakim Momen’s Tohfe, طب سنتی, داروشناسی سنتی, صفویه, امتیازها, ایرادها, تحفه حکیم مومن