سیما علیزاده - دکترای برنامه ریزی آموزش از دور.استادیار دانشگاه پیام نور
لادن رضاپورحصار - دانشجوی کارشناسی علوم تربیتی دانشگاه پیام نور

کودک استثنایی اول یک کودک است و بعد کودکی است با خصوصیات،تفاوت ها و ویژگی های استثنایی نسبت به همه کودکان دیگر.در واقع این نگرش ها و تفاوت هاست که مربیان و مشاوران معلمان با آن سر و کار دارند و پدران و مادران باید خود را با آن سازگار و هماهنگ نمایند.با توجه به این ویژگی هاست که تامین وسائل آموزش و پرورش برای همه در قانون اساسی جمهوری اسلامی تصحیح شده است اصطلاح «استثنایی» به کودکان دارای مشکلات رفتاری و ارتباطی،اجتماعی و هیجانی،اختلال های یادگیری،نارسایی های حسی،مشکلات رفتاری و ارتباطی،اختلال های عصب شناختی،معلولیت های جسمی،عقب ماندگی ذهنی،مشکلات سلامتی مزمن و کودکانی که به نوعی نابغه یا پر استعداد هستند،اطلاق می شوند.اگرچه توصیف مذکور کودکان دارای مشکلات رفتاری و اجتماعی و هیجانی را مورد تاکید قرار می دهد،اما سایر اشکال کودکان استثنایی را نیز در بر می گیرد.در این مقاله با بررسی معنی و مفهوم چند مورد از اصطلاحات به معنی کودکان استثنایی نزدیک شدیم چرا که برای رسیدن به شناسایی مشکلات کودکان استثنایی باید مطالعات عمیق و گسترده ای انجام بگیرد و تمامی این مفهوم در یک مقاله نمی تواند گنجانده شود.در مقاله پیش رو با بررسی مفاهیم و اصطلاحاتی مقدمات آشنایی خواننده را با موضوع فراهم آوردیم.سپس به بیان چند نمونه از نشانه های فردی که بیانگر استثنایی بودن کودک است پرداختیم.آموزش و پرورش ویژه ی کودکان استثنایی و عوامل موثر در بهبود کیفیت این آموزش از دیگر مباحث می باشد. یکی از مولفه های کلیدی در برنامه آموزش های ویژه فرآیند تشخیص و شناسایی است.از طریق این فرآیند می توان تصویر آموزشی کودک را ترسیم کرد که خود به ما کمک می کند تا برنامه ای برای آموزش فردی شده او طراحی کنیم.ارزیابی های بعد به ما امکان خواهد داد تا ببینیم برنامه چگونه پیش رفته است.متخصصانی که کار آموزشی را بر عهده دارند،برای تشخیص و ارزیابی تفاوتهای بین فردی و درون فردی از تست ها،مصاحبه ها،مشاهدات و مقیاس های درجه بندی متعددی استفاده می کنند.در ادامه این مقاله همچنین سنجش دانش آموزانی که در یادگیری مشکل گیرایی دارند مورد بررسی قرار گرفت. برای سنجش دانش آموزانی که دچار ناتوانی یادگیری هستند دو هدف عمده وجود دارد.اول ارزیابی آنها به منظور تشخیص کسانی که به خدمات خاص نیازدارند،و تامین بهترین مکان برای هر دانش آموز و هدف دوم طراحی برنامه درسی متناسب با وضعیت آنهاست.سنجش می تواند به ارزیابی تاثیر برنامه ها و پیشرفت هایی که دانش آموزان داشته اند کمک کند و در حقیقت می تواند اهداف گوناگونی را دنبال کند.در واکنش به افزایش رو به رشد تعداد کودکان عقب مانده ذهنی در ورود به مدرسه عمومی،حوزه آموزش و پرورش نظام های طبقه بندی خاص خود را گسترش داده است.کودکی که فقط ناشنوا یا نابیناست باید در اولین فرصت ممکن شناسایی شده و اقدامات لازم در زمینه درمان و آموزش او مبذول گردد.چنانچه اولیا و مربیان و مسئولان دیر به فکر شناخت و درمان و آموزش او بیفتند،کودک نابینا و ناشنوا به علت این غفلت و مسامحه و عدم دریافت و برخورداری از تجارب لازم اجتماعی،فرهنگی و ...معمولا دچار یک نوع عقب ماندگی ذهنی نیز خواهد شد.امید است مطالب این مقاله گامی در جهت آگاهی اولیا و مسئولان مرتبط با کودکان استثنایی باشد

کودکان استثنایی،احساس نگرش،مشکلات رفتاری،آموزش و پرورش استثنایی