غلامحسین مروج - دانشگاه فردوسی مشهد
زهره اف شهرکی
مجید عزیزی - دانشگاه فردوسی مشهد
فرنوش یغمایی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده اثر سمیت تنفسی دو گونه گیاهی هل .Elletaria cardamomum Maton و زیره سیاه کرمانیBunium persicum Boiss. روی حشرات کامل شپشه آرد ).Tribolium castaneum (Herbst بررسی شد. اسانس ها از بذور گیاهان مذکور توسط دستگاه اسانس گیر شیشه ای مدل Clevenger استخراج شدند. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که این دو اسانس روی حشرات کامل شپشه آرد سمیت تنفسی بالایی دارند. مرگ و میر حشرات کامل ۷-۱ روزه در هر دو جنس نر و ماده با افزایش غلظت و مدت زمان اسانس دهی افزایش یافت. حشرات کامل جنس نر در مقایسه با جنس ماده حساسیت بیشتری به سمیت تنفسی اسانس ها از خود بروز دادند. سمیت تنفسی اسانس زیره سیاه روی حشرات کامل شپشه آرد بیشتر از اسانس هل بود. میزان LC۵۰ اسانس زیره پس از ۲۴ ساعت اسانس دهی برای حشرات کامل نر و ماده به ترتیب ۵۹/۷ و ۹۰/۹ میکرولیتر بر لیتر هوا (µl.L-۱) بود. میزان این شاخص در مورد اسانس هل برای افراد نر و ماده به ترتیب ۹۱/۲۲ و ۶۳/۳۰ میکرولیتر بر لیتر هوا (µl.L-۱) بدست آمد. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس های هل و زیره سیاه منابع بیولوژیکی موثری هستند که می توانند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه آرد به کار برده شوند. واژه های کلیدی: شپشه آرد، اسانس های گیاهی، هل و زیره سیاه