پویان مسعودی فر - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت پروژه و ساخت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
عباس مصلی نژاد - استاد، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مجتبی عزیزی - استادیار، گروه مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

هدف: با توجه به اینکه برنامه ریزی سبد پروژه، اقدامی استراتژیک در سازمان های پروژه محور محسوب می شود، اجرای صحیح آن به پیروی از مراحلی ساختاریافته نیازمند است. این پژوهش بر آن است که با شناسایی عوامل موثر بر برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه به ویژه خلاهایی که چارچوب ها و مدل های پیشین به آن توجه نکرده اند، چارچوبی مرحله بندی شده برای اجرا ارائه کند. روش: در این پژوهش با به کارگیری روش تحلیل مضمون، ابتدا مضامین مربوطه از ادبیات موضوع شناسایی و سپس مضامین شناسایی شده در قالب شبکه مضامین تحلیل شدند. در مرحله بعد، این یافته ها به روش دلفی و همچنین مصاحبه با ۱۲ نفر از خبرگان به روش گلوله برفی بررسی و تایید شدند. در ادامه، چارچوب اولیه ای برای برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه تهیه و با تکرار فرایند دلفی و اخذ نظر خبرگان، در نهایت به صورت چارچوب ارائه شده تکمیل شد. یافته ها: در این پژوهش برای برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه ۱۲ مضمون پایه، ۴ مضمون سازمان دهنده و ۱ مضمون فراگیر شناسایی شده است. بر مبنای عناصر سازمان دهنده، عناصر کلیدی برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه عبارت اند از: ۱. سناریو محوربودن برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه، ۲. تعیین چشم اندازهای واگرا از آینده پورتفولیوها، ۳. ترسیم مسیر تغییرات سبد از گذشته به امروز و آینده در قالب نقشه راه، ۴. پایش و تحلیل هم زمان تغییرات در سناریوها و وضعیت سبد به عنوان مبنای برنامه ریزی مجدد پورتفولیو. نتیجه گیری: بر مبنای عناصر کلیدی برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه و یافته های دیگر پژوهش، پژوهشگر چارچوبی «مفهومی»، «فرایندی» و «توصیفی تجویزی» برای برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه ارائه داد و به کارگیری آن را در این شش گام تشریح کرد: ۱. مستندسازی پیشینه سبد پروژه؛ ۲. مستندسازی وضع موجود (کنونی) سبد پروژه؛ ۳. تعیین چشم اندازهای سبد پروژه در قالب سناریوهای مختلف؛ ۴. تهیه نقشه راه برای حرکت از وضع کنونی به وضع چشم انداز سبد؛ ۵. ارزیابی تحقق سناریوها و ۶. پایش، تحلیل و برنامه ریزی مجدد سبد.

برنامه ریزی استراتژیک سبد پروژه, برنامه ریزی سبد پروژه, پورتفولیوی پروژه, مدل پورتفولیو, مدیریت سبد پروژه