میثم فیروزمند بستان آباد - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران

کشورهای خاورمیانه علی رغم بهره مندی از منابع ارزشمند طبیعی و بهره مندی از حدود ۵۰ درصد منابع نفت جهان هیچ جایگاهی در ادبیات توسعه جهان ندارند و علی رغم داشتن تفاوت در سیستم حکومتی و مشخصات فرهنگی و اجتماعی از یک نوع مشکلات در مسیر توسعه رنج میبرند. ساختارهای نامتجانس حکومتهای اقتدارگرا، مسائل حل نشده هویت، اصالت و مشروعیت، عدم قطعیت اقتصادی، آشوب سیاسی، تورم، کسری بودجه، نرخ بالای بیکاری و اقتصاد تک محصولی سرنوشت مشترک کشورهای این منطقه بوده است. این سرنوشت مشترک تا حدود زیادی متاثر از نقش استعمار، مذهب، سنتها و فرهنگهای مشترکی است که بر ساختارهای سیاسی کشورهای منطقه تاثیر گذاشته است. این عقب ماندگی از توسعه را میتوان در ساختار اقتصاد سیاسی این کشورها جستجوکرد. در این مقاله به دو نظریه رانتیریسم و هیدروکربنیسم در تبیین و توصیف ساختارهای اقتصاد سیاسی این کشورها پرداخته شده و بر این اساس پیشنهادهایی برای تغییر مناسبات بین نخبگان قدرت و نیروهای اجتماعی و تکوین نظم اقتصاد سیاسی ارائه شده است.

خاورمیانه، رانتیریسم، هیدروکربنیسم، توسعه، نفت، تورم، اقتصاد سیاسی