بیژن نظری - استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره).
عبدالمجید لیاقت - استاد گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران.
مسعود پارسی نژاد - دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران.
صفیه بهمن پوری - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز.
حمزه علی علیزاده - استادیار گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه ایلام.

با افزایش یافتن تعرفه­های انرژی، بحث مصرف انرژی و هزینه­های مربوطه در سامانه­های آبیاری ابعاد تازه­ای به خود گرفته است و در موفقیت این طرح­ها نقش مهمی بر عهده خواهد داشت. در این تحقیق مبانی تئوریک اثر عوامل طراحی و مدیریتی سامانه­های آبیاری تحت فشار بر هزینه­های انرژی تبیین گشته و با آنالیز حساسیت هزینه­های انرژی به این عوامل، ملاحظات طراحی بهینه سامانه از حیث مصرف انرژی لازم مطرح شده است. همچنین ۴۵ سامانه آبیاری تحت­فشار استان قزوین (عمدتا در محدوده شبکه آبیاری قزوین) از انواع آبیاری بارانی کلاسیک با آبپاش متحرک، بارانی متحرک پیوسته (سنتر و لینیر) و آبیاری موضعی از نظر مصرف انرژی ارزیابی شده و انرژی لازم در هر سامانه برای تامین یک متر مکعب آب در این سیستم­ها به­ترتیب  ۲۹۰/۰، ۲۰۵/۰ و ۲۰۲/۰ (KWh/m۳) محاسبه گردید که اهمیت لحاظ بررسی میزان مصرف انرژی در انتخاب سیستم آبیاری مناسب در برنامه­ریزی­های منطقه­ای و ملی را خاطرنشان می­سازد. همچنین برای محصولات کشاورزی عمده شبکه آبیاری قزوین میزان مصرف انرژی و هزینه­های مربوطه به واسطه کاربرد سامانه­های تحت­فشار برای آبیاری محاسبه شد که در مطالعات تعیین الگوی کشت و تحلیل­های اقتصادی می­تواند مفید باشد. علاوه بر ضرورت انتخاب سامانه آبیاری کم مصرف انرژی، طراحی صحیح این سامانه­ها، انتخاب پمپ با راندمان بالا در نقطه کار سامانه و بهره­برداری و نگهداری اصولی از ایستگاه پمپاژ طبق دفترچه پمپ، در کاهش هزینه­های انرژی این سامانه­ها اهمیت بالا دارد.

آبیاری بارانی, آبیاری قطره ای, ضوابط طراحی آبیاری, انتخاب پمپ