علی رضا نه بندانی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
افشین سلطانی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ابراهیم زینلی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سامیه رئیسی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
روح ال نجفی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در گیاهان زراعی، توزیع ماده خشک بین برگ و ساقه در طول دوره رویشی از یک الگوی دو قسمتی پیروی می کند، در مقادیر کمتر ماده خشک کل، بخش عمده­ای از ماده خشک تولید شده به برگ اختصاص می­یابد، ولی در مقادیر بالای ماده خشک کل، بخش کمی از ماده خشک به برگ­ها اختصاص می­یابد. هدف از این آزمایش محاسبه ضرایب این الگوی دو قسمتی به­منظور توصیف تسهیم ماده خشک بین برگ­ها و ساقه سویا در شرایط آبیاری مطلوب و ارزیابی پایداری این ضرایب تحت تاثیر رقم و تراکم بوته بود. برای این منظور دو آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال­های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۱ اجرا شد. در آزمایش اول بذر رقم سحر به مدت­های مختلف فرسوده شده و سپس کشت شدند. در آزمایش دوم دو رقم سویا (سحر و کتول) در چهار تراکم (۱۵، ۳۰، ۴۵ و ۶۰ بوته در مترمربع) کشت شدند. وزن خشک برگ و ساقه هر ۱۰ روز یک بار اندازه گیری شدند. از مرحله سبز شدن تا مرحله شروع پرشدن دانه، الگوی دو قسمتی برای تسهیم ماده خشک بین برگ­ها و ساقه­ها مشاهده شد. در مقادیر کمتر وزن خشک کل، به ترتیب ۵۹ و ۴۱ درصد از ماده خشک تولید شده به برگ­ها و ساقه­ها اختصاص یافت، اما در مقادیر بیشتر ماده خشک، به ترتیب ۴۸ و ۵۲ درصد ماده خشک تولید شده به برگ­ها و ساقه­ها اختصاص یافت. مقدار متوسط ۱۳۲ گرم در مترمربع ماده خشک در نقطه چرخش بین دو مرحله سبزشدن تا مرحله شروع پرشدن دانه تعیین گردید. در ارقام و تراکم­های مختلف از نظر الگوی دو قسمتی توزیع ماده خشک اختلاف معنی داری وجود نداشت و این الگو توصیف خوبی از تغییرات را نشان داد، بنابراین، تسهیم ماده خشک بین برگ­ها و ساقه تا مرحله توقف تولید برگ در ساقه اصلی از الگوی دو قسمتی پیروی می­کند.

Partitioning of dry matter, Plant density, Simulation model and Soybean, تراکم بوته, توزیع ماده خشک, سویا و مدل شبیه سازی