حسین خنیفر - استاد دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران
سجاد عسکری متین - استادیار دانشگاه فرهنگیان، تهران

با مطالعه گزاره های بومی و جهانی، اهمیت سرمایه اجتماعی در حلوفصل چالشهای تعلیم و تربیت در دوره پساکرونا رخ مینماید. در بیشتر این نوشتارها بر نقش فزاینده و کاهنده سرمایه اجتماعی بر جامعه آموزشی صحه گذاشته شده است. نگاره پیش رو از زاویهای نو به این پدیده نگریسته و در پی واکاوی اثر آموزش زبان بر ارتقای سرمایه اجتماعی معلمان برآمده است. در این راه، همراه با پارادایم تفسیری و استراتژیهای تحقیق کیفی، با تکیه بر روش پدیدارشناسی تجربی (ون مانن)، به دنبال درک عمیق و ساختاری از اثر فزاینده آموزش زبان خارجی بر سرمایه اجتماعی معلمان بودیم. فرض بر آن بود که معلمان در اثر برخورداری از درونمایههای (دانشی، مهارتی، و نگرشی) یادگیری زبان خارجی از مجموعه مولفههای در دسترس در ارتقای سرمایه اجتماعی خود و مخاطبان بهره میگیرند. برای گردآوری دادهها، یازده نفر از معلمان شاغل در استان تهران برگزیده شدند و در پاسخ به پرسشنامه و حضور در مصاحبه نیمهساختاریافته مشارکت کردند. به منظور اعتبارسنجی دادهها، با نمونهگیری هدفمند، از نظر ۹ استاد صاحب نظر در امر تربیت معلم، برای تحصیل اشباع نظری، بهره گرفتیم. سپس، دادههای گردآوریشده مکتوب، کدگذاری، و تحلیل شد. ناظر بر تحلیل دادهها، «الگوی برآیندی اثربخشی آموزش زبان خارجی بر ارتقای سرمایه اجتماعی معلمان» در سه مقوله اثرپذیری دایره فردی، اثرپذیری دایره گروهی سازمانی، و اثرپذیری دایره اجتماعی و فراسازمانی همراه با ۱۸ موضوع اصلی و مجموع ۵۷ موضوع فرعی به دست آمد. بر اساس برآیند تحلیل، آثار مستقیم و غیرمستقیم آموزش و یادگیری زبان خارجی بر تقویت سرمایه اجتماعی معلمان در پنج قلمرو: ۱. ارتقای مشارکت علمی و فرهنگی؛ ۲. توسعه شبکه اجتماعی؛ ۳. تقویت احساس امنیت فردی و گروهی و ملی؛ ۴. خودگامی در توانمندسازی و ارتقای هویت فردی و حرفهای؛ و ۵. ارتقای سطح آگاهی و شناخت میانفرهنگی و فراملی پدیدار شد. بر اساس تجربه بهدست آمده، پیشنهاد میشود برای جبران چالشهای آموزش در دوره همهگیری بهویژه در حوزههای آموزش نومعلمان و آموزش ضمن خدمت آموزهها و ملاحظات آموزش زبان خارجی ناظر بر تقویت و ارتقای سطح سرمایه اجتماعی معلمان دیده شود و در سطوح برنامهریزی، سیاستگذاری، و تحول برنامه درسی نیز لحاظ شود.

آموزش زبان خارجی, پدیدارشناسی, تهران, سرمایه اجتماعی, معلمان آموزش وپرورش