مجید روزبه - هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس
علی خانی - کارشناس بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس(داراب)

در سیستم ­های خاک­ورزی حفاظتی، بقایای زیاد محصولات زراعی بر سطح خاک، کارایی کارنده ­های کاشت مستقیم و در نتیجه تولید محصول را پایین می­ آورد و بدین ­گونه پذیرش این سیستم ­ها توسط کشاورزان را محدود می ­کند. برای ارزیابی کارایی کارنده کاشت مستقیم در روش­ های مختلف مدیریت بقایای محصولات و اثر آن بقایا بر عمق کاشت، سرعت جوانه ­زنی، یکنواختی عمق کاشت و ظرفیت مزرعه ­ای موثر در زراعت ذرت، مطالعه ­ای مزرعه ­ای با استفاده از طرح  بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل رها­ کردن بقایای گیاهی (T۱)، بیرون­ بردن (T۲)، خرد­ کردن (T۳) و دیسک ­زدن آنها (T۴) بود. از تحلیل عاملی به ­منظور گروه ­بندی و تعیین موثرترین شاخص ­های کارایی کارنده استفاده شد. نتایج بررسی­ ها نشان داد که روش­ های مختلف مدیریت بقایای گیاهی تاثیر معنی­ داری بر ظرفیت مزرعه ­ای موثر، عمق کاشت، سرعت جوانه­ زنی و یکنواختی عمق کاشت ذرت دارد. کمترین میزان عمق کاشت و یکنواختی توزیع عمودی بذر در روش T۱ مشاهده شد. یافته ­ها نشان می­دهد تاثیر روش­ های مختلف مدیریت بقایای گیاهی بر سرعت جوانه­زنی و یکنواختی عمق کاشت به ­ترتیب به ­صورت T۲>T۳>T۱>T۴و T۲>T۳>T۴>T۱ است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان می­دهد که سرعت جوانه­ زنی، عمق کاشت و یکنواختی عمق کاشت برجسته­ ترین شاخص ­های کارایی کارنده کاشت مستقیم ذرت شناخته می­ شوند.

تحلیل عاملی, خاک ورزی حفاظتی, سرعت جوانه زنی, کارایی کارنده, مدیریت بقایای گیاهی