ابراهیم ادهمی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
امین شجاعی - دانشجوی سابق گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

این مطالعه به منظور بررسی تاثیر کشاورزی بر تجمع و شکل های معدنی فسفر در برخی از خاک­های اطراف یاسوج صورت گرفت. ده جفت منطقه زراعی و بکر در مجاورت یکدیگر انتخاب گردید و از هر کاربری نمونه­ی خاک مرکب از عمق ۳۰-۰ سانتی­متری در سه تکرار برداشت شد. شکل های معدنی فسفر با عصاره گیری متوالی با بیکربنات سدیم (NaHCO۳-P)، استات آمونیوم (NH۴OAC-P) و کلرید منیزیم (MgCl۲-P)، فلورید آمونیوم (NH۴F-P)، هیدروکسیدسدیم-کربنات سدیم (HC-P)، سیترات-دی تیونیت-بیکربنات (CBD-P) و اسید سولفوریک (H۲SO۴-P) تعیین شدند. تجزیه و تحلیل آماری داده­ها بصورت فاکتوریل جفت شده در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که کاربری کشاورزی تمام شکل های فسفر به جزء HC-P را به صورت معنی دار در سطح احتمال یک درصد افزایش داده است. در اراضی زراعی مجموع شکل های معدنی فسفر ۶۴ تا ۳۱۸ میلی گرم در کیلوگرم خاک بیشتر از اراضی بکر مجاور بود. میانگین افزایش نسبی فسفر در شکل های مختلف به صورت NaHCO۳-P ۲/۵ درصد، NH۴OAC-P ۸/۱۸ درصد، MgCl۲-P ۴/۸ درصد، NH۴F-P ۲/۱۲ درصد، HC-P ۲۲/۰ درصد، CBD-P ۱/۱۵ درصد و H۲SO۴-P ۴/۳۹ درصد بود. نتایج بیانگر مصرف زیاد و انباشت فسفر در مناطق مورد مطالعه می باشد. همچنین نتایج نشان داد که احتمال تبدیل فسفر افزوده شده به شکل فسفات های کلسیم پایدار وجود دارد.

شکل های فسفر, کاربری اراضی, کشاورزی