فهیمه صابری - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
احمد قارزی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
اشرف جزایری - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
وحید اکملی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
خسرو چهری - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

مطالعه بیولوژی تولیدمثل از مهم ترین مباحث زیستی محسوب می شود. این فرآیند در جانوران توسط ساعت های بیولوژیک کنترل می شود و تحت تاثیر خصوصیات جغرافیایی، اکولوژیکی و آب وهوایی قرار می گیرد. افزون برآن، تعیین میزان شاخص گنادی و همآوری، تخمینی از نسل و وضعیت آن را در آینده مشخص می کند. بدین ترتیب، در مطالعه حاضر به بررسی شاخص های تولیدمثلی تحت تاثیر نوع گونه و فصل در گلخورک های Periophthalmus waltoni و Boleophthalmus dussumieri در خور غنام پرداخته شد. نمونه برداری در دو فصل بهار و پاییز ۱۴۰۱-۱۴۰۰ انجام شد. تعداد ۵۳ ماهی از هر دو گونه و در دو فصل بهار و پاییز، با استفاده از دست بصورت زنده صید و به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از تشریح نمونه ها و استخراج گنادها، ویژگی های تولیدمثلی مورد بررسی قرار گرفت. فراوانی گونه P. waltoni در هر دو فصل پاییز و بهار بیشتر از گونه ی دیگر بود. در هر دو فصل برای هر دو نمونه جنسیت نر غالب بود و بیشترین فراوانی را داشت. جمعیت نرهای گونه B. dussumieri در فصل بهار فراوانی بیشتری داشتند، اما میزان شاخص گنادی آنها در فصل پاییز بیشتر بود و در فصل پاییز از لحاظ تولیدمثلی فعال تر از فصل بهار بودند. برای هر دو گونه در جنس ماده، اوج رسیدگی جنسی در فصل بهار صورت می گیرد. می توان نتیجه گرفت، به واسطه تغییرات آب و هوایی و نقش عمده شرایط اکولوژیکی، ضمن افزایش درجه حرارت و میزان رطوبت در دوره های فصلی گرم نسبت به سرد، فعالیت های زیستی و غذایی جاندار افزایش یافته و مقدار وزن با توان تولیدمثلی رابطه مستقیم داشته است.

گلخورک والتونی, گلخورک داسومری, تولیدمثل, تغییرات آب و هوایی, خور غنام در ایران