برومند صلاحی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
محمود بهروزی - پژوهشکده علوم دریایی، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، تهران، ایران

کنترل منابع آلودگی ناشی از صنایع در راستای حفاظت از محیط­زیست، یکی از راهبردهای مدیریتی در مسیر دستیابی به توسعه پایدار است که نیازمند پیش­بینی غلظت آلاینده­ها در شعاع مشخصی از دودکش­ها بوده و مدل­های ریاضی قادر به شبیه­سازی آن هستند. در پژوهش حاضر به­منظور دستیابی به این رهیافت در دشت میان­کوهی تبریز، غلظت آلاینده­های خروجی از ۲۰ دودکش پالایشگاه نفت تبریز با مدل AERMOD برای شعاع ۱۰ کیلومتری پیش­بینی گردید. گلباد سالانه نشان داد که باد غالب مسیر شرقی و باد درجه­ یک مسیر غربی دارد. نتایج پیش­بینی مدل نشان داد که غلظت هشت­ساعته­ی مونوکسیدکربن ۵/۰ تا ۲۰ میکروگرم بر مترمکعب؛ غلظت یک­ساعته دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن بین ۵ تا ۱۰۰ میکروگرم بر مترمکعب و غلظت ۲۴ ساعته­ ذرات معلق کوچک­تر از ۵/۲ میکرون نیز بین ۵/۰ تا ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب بود که غلظت آن ها کمتر از حد مجاز انتشار می­باشد. مسیر بادهای شرقی موجب انتقال آلاینده­ها به­ سمت کوهپایه­های شمالی سهند در جنوب­غربی پالایشگاه نفت شده و در ارتفاع کمتر از ۱۵۰۰ متر تجمع می­یابند. بیشترین تجمع آلاینده­های جوی در شهر خلجان در جنوب­غربی پالایشگاه نفت تبریز بوده و از طرف دیگر بادهای غالب باعث شده تا آلاینده­ها از دشت تبریز فاصله گرفته و تاثیر زیادی بر اکوسیستم محیطی دشت تبریز نداشته باشد.

پالایشگاه نفت, دی اکسید گوگرد, ذرات معلق, شهر تبریز, مدل AERMOD