حسنا اسماعیل بیگی - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

هدف این مقاله بررسی پدیده زیارت و عوامل رونق گیری این پدیده در جامعه ایران، در سال های اخیر است. در این مقاله در ابتدا نشان داده شده است که به گزارش تحقیقات و پیمایش های انجام شده در جامعه ایران علیرغم نرخ کاهشی عبادات و مناسک جمعی، زیارت و سفرهای زیارتی روند رو به رشدی داشته اند. در ادامه برای بررسی علل این رشد، به بررسی مقالاتی که در سال های اخیر زیارت را در جامعه ایران بررسی کرده اند، پرداخته ایم و با توجه به کارهای تجربی و دسته بندی های که در پایان برای گونه شناسی زائران ارائه شده است و نیز با توجه به مبانی نظری موضوع، به فراترکیبی از گونه شناسی زائران پرداخته و دلایل رونق گرفتن زیارت را در جامعه ایران، بررسی می کنیم. یافته های مقاله با رسیدن به سه دسته بندی از زوار (زائر سنتی، زائر گردشگر و زائر معنویتگرا) حاکی از آن است که راحتتر انجام شدن سفرها و نیز گسترش امکانات تفریحی -در مقاصد زیارتی، ازجمله دلایل رونق سفرهای زیارتی است. از سوی دیگر، ما با پدیده ای معنوی نیز روبرو هستیم که فارغ از فرم و شکلی خاص، در جست وجوی خلوت انس و آرامشی است تا معنایی را که افراد در زندگی روزمره خویش در دنیای مدرن ازدست داده اند، به آنها بازگرداند که این عامل نیز عامل مهمی در اقبال به سفرهای زیارتی است.

زیارت، دینداری، معنویت، گردشگری، مدرنیته