مصطفی اربابی مجاز - Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran
سید محمد حسین موسوی - Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran
هادی زینی ملک آباد - Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran
محبعلی رهدار - Department of Industrial Engineering, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran

زمینه و هدف: سلامت معنوی یکی از ابعاد مهم سلامت است که در سال­ های اخیر مورد توجه مجامع علمی جهانی قرار گرفته است و علاوه ­بر ضرورت کشف مفهوم آن در آموزه ­های وحیانی، مولفه­ های اثرگذار بر آن نیز نیازمند واکاوی می ­باشد. با عنایت به رابطه وثیق و اثرگذار معنویت و اعتقادات انسان بر سایر ابعاد سلامت (جسمی، روانی و اجتماعی)، کمیت و کیفیت باورهای انسان در رابطه او با خداوند متعال، بر ارتقای سلامت معنوی او موثر می ­باشد. هدف این پژوهش بررسی باور به فقر ذاتی بر کیفیت معنویت و تبعات آن بر سلامت معنوی انسان است. روش ها: این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ­ای و علمی موجود و با رهیافت قرآنی و روایی، فرآیند تاثیر باور به فقر ذاتی در افزایش عیار معنویت و نقش آن در ارتقای سلامت معنوی را بررسی می ­نماید. یافته ها: یکی از آفات معنویت، آلوده شدن انسان به گناه و معصیت است. در تحلیل ریشه ­ای ارتکاب گناه، گناه رفتاری اختیاری قلمداد می­ شود که انسان در اثر غفلت از هویت خویش در نسبت با خداوند بدان دست می ­یازد. زیرا رفتار انسان تابعی از باورها، گرایش­ ها و احساسات درونی او در نسبت با مخاطب رفتار است و نه صرفا بینش و آگاهی او نسبت به مزایا و یا مضار آن عمل. از دیدگاه آموزه­ های قرآنی و روایی هویت انسان بر مبنای فقر ذاتی و احتیاج مداوم او به خداوند قوام یافته است و در صورتی که انسان علم به این فقر ذاتی را به باور و احساس قلبی در خود تبدیل نماید، نتیجه آن ترک گناه در رفتار و به تبع ارتقا و بهبود معنویات و اعتقادات در اوست که خود نقش مستقیمی در ارتقای سلامت معنوی وی دارد. نتیجه گیری: باور به فقر ذاتی پیامدهای مثبتی را در ارتقای سلامت معنوی (اعم از تامین سلامت، دفع بیماری­ ها، حفظ بقا و سلامت انسان) در پی خواهد داشت که پیامدهای مذکور در سه ساحت بینشی، گرایشی و کنشی قابل دسته ­بندی هستند. در بعد بینشی باور به مالکیت مطلق خداوند و باور به امانت بودن داده ­های الهی، در بعد گرایشی ایجاد حس آرامش و ایجاد حس عزت و در بعد کنشی و رفتاری دست­یابی به مقام ترک گناه و مقام شاکر بودن در هنگامه سختی و آسایش، سلامتی و بیماری به ­عنوان پیامدهایی هستند که هر یک به نوبه خود اثر مستقیمی در ارتقای سلامت معنوی دارند.

Spiritual health, Inherent poverty, Sin, Spirituality., سلامت معنوی, فقر ذاتی, گناه, معنویت.