پویا آقابیگی - ایران، تبریز، کارشناس ارشد عمران (سازه)
محمد امین خجسته قمری - ایران، تبریز، دکتری تخصصی معماری
آرش قابوسیان - ایران، تبریز، کارشناس ارشد مدیریت اجرایی

علیرغم پیشرفت روش های مکانیزه در حفر فضاهای زیرزمینی، عملیات چال زنی و آتشکاری به دلیل اقتصادی بودن ونیز قابلیت کاربرد در شرایط سخت زمین شناسی مورد استفاده طراحان قرار می گیرد، لذا طراحی بهینه الگوهایچال زنی و آتشکاری در جهت به حداقل رساندن هزینه و به حداکثر رساندن ایمنی کار و راندمان از اهمیت ویژه ایبرخوردار است که در این میان مفهوم مهندسی ارزش به عنوان یک مقوله بسیار مهم در ارزیابی میزان کاهش هزینههای اجرایی پروژه های عمرانی نیز مطرح می باشد. در بسیاری از پروژه های راه آهن با توجه به ماهیت و ساختگاهپروژه احداث تونل اجتناب ناپذیر بوده و بالتبع موجب افزایش هزینه های پروژه خواهد شد. بنابراین به کارگیریتمهیدات و راهکارهای مهندسی ارزش در این پروژه ها لازم و ضروری به نظر میرسد. یکی از عوامل تاثیرگذار درهزینه ی اجرای تونل ها، هزینه حفاری و انفجار است. در این مقاله به بررسی و پیشنهاداتی در خصوص تغییر الگویحفاری و انفجار مورد استفاده در عملیات اجرای تونل ها در چارچوب مهندسی ارزش و با هدف کاهش هزینه هاپرداخته شده است. با اجرای عملیات حاصل از ایده پیشنهادی مهندسی ارزش، درتونل های پروژه مذکور، حجمحفاری ویژه و خرج ویژه کاسته شده و در نتیجه هزینه حفاری و مواد منفجره ی مصرفی کاهش بسیار زیادی را نشانمی دهد. علاوه بر این، اضافه مقطع حفاری تونل در این حالت، کم شده که به طور چشمگیری در کاهش هزینههایپرکردن این فضا موثر است. بنابراین با در نظر گرفتن این سه عامل مهم (هزینه حفاری، هزینه مواد منفجره مصرفیو هزینه مصالح مورد نیاز جهت پرکردن اضافه مقاطع) هزینه هر متر پیشروی تونل کاهش قابل ملاحظه ای را نشانداده و تاثیر به کارگیری تکنیک مهندسی ارزش به خوبی مشهود است.

تونل؛ چال زنی؛ افزایش بهره وری؛ کاهش هزینه؛ الگوی بهینه انفجار