محمدحسین قبادی - استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
مهرداد امیری - دانشجوی دکترا، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مجتبی رحیمی شهید - دانشجوی دکترا، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

شکنندگی یکی از خواص مهم سنگ است که در خصوصیات مهندسی سنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. تخمین شاخص های شکنندگی روشی مفید برای برآورد شکنندگی سنگ است. با این حال، هنوز عدم قطعیت زیادی در مورد رابطه بین شکنندگی سنگ و شکست سنگ مانند شکستگی هیدرولیکی، ترکیدن سنگ در معادن زغال سنگ و تونل ها وجود دارد. این واقعیت را می توان به فقدان مفهوم شکنندگی پذیرفته شده جهانی و شاخص شکنندگی نسبت داد. در این مقاله، رابطه شکنندگی سنگ با استفاده از نسبت شاخص بارنقطه ای و تخلخل(PMP) در ماسه سنگ های سازند قم بررسی می شود. علاوه بر این، روش های برآورد موجود برای شاخص شکنندگی سنگ خلاصه شده و کاربرد آن ها به طور خلاصه مورد بحث قرار می گیرد. به منظور تخمین شاخص های شکنندگی و نسبت شاخص بارنقطه ای، ۱۵ بلوک از ماسه سنگ های لتگاه در شمال همدان انتخاب شده است. خصوصیات سنگ شناسی، ویژگی های فیزیکی و مکانیکی این دسته از ماسه سنگ ها تعیین شده است. نمونه ها تحت آزمایش های شاخص بارنقطه ای(PLI)، مقاومت فشاری تک محوری(UCS) و مقاومت کشش برزیلی(BTS) قرارگرفته اند. سپس نسبت بارنقطه ای به تخلخل(PMP) محاسبه شده است. برای رسیدن به هدف مورد نظر، مناسب ترین و معنادارترین روابط بین شکنندگی سنگ و نسبت شاخص بارنقطه ای و تخلخل(PMP) با روش رگرسیون ارائه شده است. روابط بین شاخص بارنقطه ای، تخلخل و شاخص های شکنندگی(B۱، B۲، B۳، B۴و BI) با استفاده از تکنیک های رگرسیون ساده(SR) با استفاده از نرم افزارMinitab ۱۶ انجام شده است. تحلیل های آماری وجود همبستگی قوی بین نسبت بارنقطه ای به تخلخل(PMP) با شاخص های شکنندگی(B۳ و B۴) در حالت خشک را نشان می دهد و همچنین همبستگی قوی بین نسبت بارنقطه ای به تخلخل(PMP) با شاخص های شکنندگی(B۱ و B۲) در حالت اشباع را می توان دید.

سازند قم, خصوصیات فیزیکی و مکانیکی, ماسه سنگ, شکنندگی, همدان