علیرضا نفیسی - دکتری، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
سیدحسین اخوان علوی - استادیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
علی ملکی - استادیار، پژوهشکده سیاست گذاری، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

در سال های اخیر، در مقابل جریان های رایج توسعه عمرانی و اقتصادی در ایران، توجه به جنبه های اجتماعی و انسانی توسعه ذیل گفتمان عمومی توسعه مردمی یا اجتماع محور قوت گرفته است. در این گفتمان، توجه به تقویت سرمایه اجتماعی با هدف توانمندسازی تشکل های مردمی و قرار گرفتن آن ها در محور توسعه مد نظر قرار می گیرد. در این مطالعه کیفی، پنج نمونه موردی از مداخلات توسعه اجتماع محور در ایران از طریق مصاحبه عمیق با دست اندرکاران اصلی آن ها بررسی شد. پس از کدگذاری متن مصاحبه ها و گزارش های مرتبط، با استفاده از روش تحلیل تم، ابتدا ابعاد این مداخلات استخراج و نمونه ها در هر بعد مقایسه می شوند. سپس نشان داده می شود که مسائل مشترک توسعه اجتماع محور در ایران از چه جنسی است و چه تفاوتی با رویکردهای رایج در برنامه های توسعه در کشور دارد. در نهایت به این مهم پرداخته می شود که هر یک از پنج نمونه، با وجود شباهت ها، دارای مسئله و نظریه تغییر خاص خود هستند که پیش از این در پیشینه توسعه اجتماع محور به این تنوع در نظریات تغییر اشاره نشده است.

توسعه اجتماع محور, توسعه محلی, توسعه مردمی, سرمایه اجتماعی, مداخلات توسعه