اختر اسماعیل زاده - Islamic Azad University, kerman, Iran.
محمد حجت - Islamic Azad University, kerman, Iran.
جلال ایرانمنش - Islamic Azad University, kerman, Iran.

زمینه: دیوان و حدیقه­الحقیقه از سنایی به عنوان آثاری اخلاقی و عرفانی، مباحث مختلفی از مقولات اخلاقی و انسان­ساز را دربر می­گیرند. یکی از ویژگی­های بارز این کتاب­ها، پرداختن به موضوعات اخلاقی است. آنچه در بسیاری از ابیات جلب توجه می­کند، کنش­های گفتاری است که موجب اثرگذاری بیشتر کلام شاعر بر مخاطب می­شود. در این مقاله، با استناد به منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی- تحلیلی، کیفیت بازنمایی اندرزهای اخلاقی سنایی با رویکرد به نظریه کنش­های گفتاری جان سرل بررسی می­شود. نتیجه ­گیری: توصیه­های اخلاقی برای سامان بخشیدن به زندگی اخلاقی مخاطبان بازنمایی شده­اند. همچنین، مشخص گردید که کنش­های اظهاری، ترغیبی، عاطفی و اعلامی در این بیت­ها بازتاب داشته­اند. هدف از کنش اظهاری، بیان قطعیت کلام گوینده و حقانیت رویکردهای وی بوده است. کنش ترغیبی غالبا به صورت دستوری تبیین شده و جنبه سلبی داشته است. کنش عاطفی در بازنمایی حالات درونی راوی یا شخصیت­ها اثرگذار بوده است. از طریق کاربست کنش اعلامی، به ابطال و فسخ حرمت باده­نوشی پرداخته است که در این زمینه رویکردهای عرفانی شاعر تاثیر مستقیم داشته است.

Sanai, Divan, Hadiqah al-Haqiqah, ethics, John Searle, speech actions, سنایی, دیوان, حدیقه الحقیقه, اخلاق, جان سرل, کنش های گفتاری.