مجید حسین زاده فضل - دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
داریوش فتح اله طالقانی - موسسه تحقیقات بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
داود حبیبی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران
سعید صادق زاده حمایتی - موسسه تحقیقات بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
محمد رضا اردکانی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.

چغندرقند در استان البرز و اقلیم های مشابه، آب و هوای مدیترانه ای با زمستان های ملایم و تابستان های گرم و خشک، در فصل بهار کاشت می شود که به علت مصرف آب زیاد و شیوع آفات و بیماریها در منطقه با مشکلات زیادی مواجه می شود. توسعه پاییزه چغندرقند به دلیل مصرف آب کمتر نسبت به کاشت بهاره آن در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این آزمایش در پاسخ به این سوال که آیا کاشت پاییزه چغندرقند در کرج و اقلیم های مشابه امکان پذیر است؟ اجرا شد. به دلیل اهمیت تعیین تاریخ مناسب کشت و همچنین ارزیابی ارقام مقاوم به ساقه روی، در این آزمایش دو رقم چغندرقند در سه تاریخ کاشت به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و در سه سال زراعی (۱۳۹۶-۱۳۹۳) مورد ارزیابی قرار گرفتند. عامل اول: تاریخ های کاشت در سه سطح دهه دوم مهر، دهه اول آبان و دهه سوم آبان و عامل دوم رقم در دو سطح رقم شریف (نیمه مقاوم) و رقم ویکو (مقاوم) بود. در سالهای زراعی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ و ۱۳۹۶-۱۳۹۵ اکثر گیا هچه ها در اثر سرما زدگی از بین رفتند ولی در سال زراعی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ گیاهان زنده ماندند و مزرعه به عملکرد اقتصادی رسید. تجزیه واریانس داده ها در سال زراعی مذکور نشان داد که میزان ساقه روی و سرمازدگی در تاریخ های کاشت مختلف در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که با تاخیر در کاشت میزان ساقه روی از ۱۵/۹درصد به پنج درصد و سپس به نیم درصد کاهش یافت، در حالیکه میزان سرمازدگی از ۷/۴۸ درصد به ۷۸/۸ درصد افزایش یافت. اثر تاریخ کاشت برای عملکرد ریشه، شکر و شکر سفید در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. تاریخ کاشت اول با ۴۱/۶ ، ۶/۵ و ۴/۳ تن در هکتار، به ترتیب بیشترین عملکرد ریشه، شکر و شکر سفید را به خود اختصاص داد. عملکرد شکر و شکر سفید نیز به ترتیب با ۴/۲ و ۲/۹ تن در هکتار متعلق به رقم ویکو و بیشتر از رقم شریف بود. نتایج این پژوهش کاشت پاییزه چغندرقند را در منطقه کرج و مناطق مشابه از نظر اقلیمی، به دلیل سرمازدگی و درصد ساقه روی بالا توصیه نمی کند. اگرچه در آینده با توجه به روند گرمتر شدن این اقلیم، کاهش منابع آب کشور و با مطالعه و دستیابی به ارقام مقاوم تر به ساقه روی و سرمازدگی، شاید کاشت پاییزه چغندرقند در کرج و اقلیم های مشابه امکان پذیر شود.

چغندرقند, کشت پاییزه, به ساقه روی, عملکرد ریشه, عملکرد شکر