پیمان افراسیاب - هیئت علمی
معصومه دلبری - عضو هیئت علمی دانشگاه زابل
حسین جعفری - موسسه تحقیقات خاک و آب

کمبود منابع آب در کشور و بالا بودن تلفات آب در آبیاری سطحی لزوم توجه به روش­ آبیاری تحت فشار به خصوص آبیاری قطره­ای با لوله­های تیپ (به علت داشتن فشار کارکرد کم و هزینه­های پایین تهیه لوله­ها) و استفاده  بهینه از منابع آبی برای کشت محصولات پرمصرف مثل ذرت را افزایش داده است. در این راستا پژوهش حاضر به منظور تعیین اثرات کاربرد مقادیر مختلف آب آبیاری، تراکم بوته و آرایش کاشت بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت دانه­ای رقم سینگل کراس ۷۰۰ (۷۰۰KSC) با استفاده از سامانه آبیاری قطره­ای نواری (tape)، در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب در دو سال متوالی (۱۳۹۰-۱۳۹۱) انجام گردید. این طرح در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل اسپلیت بلوک که نوار عمودی، عامل آبیاری شامل چهار تیمار آبیاری ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد تبخیر و تعرق گیاه ذرت، و نوار افقی، عامل های آرایش کاشت شامل دو آرایش کاشت یک و دو ردیفه و تراکم بوته شامل سه تراکم ۶۵، ۷۵ و ۸۵ هزار بوته در هکتار به صورت فاکتوریل با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که مقدار آب آبیاری و تراکم کشت در سطح ۱% و اثرات متقابل آنها در سطح ۵ درصد  اختلاف معنی­دار بر کارایی مصرف آب ایجاد کردند. تیمار۵۰درصد نیاز آبی ذرت با ۸/۰ کیلوگرم بر مترمکعب و تیمار ۱۰۰درصد نیاز آبی ذرت با ۲۵/۱ کیلوگرم بر مترمکعب به ترتیب کمترین و بیشترین کارایی مصرف آب را دارا بودند. مقادیر مختلف آبیاری در سطح ۱% در عملکرد اختلاف ایجاد نمود به طوری که تیمار ۱۲۵ درصد تبخیر و تعرق گیاه ذرت، با ۱۱۳۲۰ کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار ۵۰ درصد تبخیر و تعرق گیاه ذرت، با ۳۴۴۲ کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را به خود اختصاص داد.  همچنین عملکرد تحت تاثیر  تراکم و آرایش کاشت قرار گرفت و در سطح ۱% با یکدیگر اختلاف معنی­دار داشتند. به طوری که تراکم ۶۵ هزار بوته و آرایش کاشت یک ردیفه به ترتیب با ۶۵۹۶ و ۷۸۹۴ کیلوگرم در هکتار کمترین و تراکم ۷۵ هزار بوته و آرایش کاشت دو ردیفه به ترتیب با ۸۸۰۹ و ۸۱۹۵ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد داشتند. اثرات متقابل سطوح آبیاری و تراکم کشت در سطح یک درصد بر عملکرد ایجاد نمود اما اثرات متقابل سطوح آبیاری و آرایش کاشت و همچنین سطوح آبیاری، تراکم و آرایش کاشت، اثر سال و تکرار اختلاف معنی­دار بر هیچ یک از عوامل ایجاد نکردند.

آبیاری قطره ای نواری, تبخیر و تعرق, عمق آبیاری و تشت تبخیر