علی احمدی پزوه - Department of Biotechnology, Collage of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
مجید طالبی - Department of Biotechnology, Collage of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
بدرالدین ابراهیم سیدطباطبایی - Department of Biotechnology, Collage of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran

القا و تولید ریشه مویین در زرین­گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) به­عنوان یکی از تکنیک­های کشت بافتی و زیست­محیطی در تولید متابویت های ثانویه این گیاه، مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار به­صورت کشت درون شیشه­ای انجام گرفت. بهترین سویه اگروباکتریوم رایزوژنز از میان سویه­های MSU، A۷ و A۴-N از برگ­های چهار هفته­ای زرین­گیاه و بهترین سن برگ جهت تلقیح با باکتری، از گیاهچه­های دو هفته­ای، سه هفته­ای و چهار هفته ای انتخاب شدند. به­منظور القای ریشه مویین مناسب­ترین محیط­کشت در مرحله هم­کشتی از میان محیط­کشت­های MS و MS فاقد ترکیبات حاوی عناصر پرمصرف (NH۴NO۳، KNO۳، CaCl۲ و KH۲PO۴) و در مرحله پس از هم­کشتی از میان محیط­کشت­های MS و MS حاوی ال-گلوتامین به غلظت ۱/۰ گرم بر لیتر انتخاب شدند. بیش­ترین درصد ریشه­زایی به هنگام استفاده از سویه MSU (%۹۰)، برگ چهار هفته­ایی (۲۸/۸۲ درصد) و محیط­کشت MS فاقد ترکیبات پرمصرف در مرحله هم­کشتی و محیط­کشت MS حاوی ال-گلوتامین در مرحله پس از هم­کشتی (۷۸/۷۵ درصد) مشاهده شد. تراریختگی ریشه­های مویین تشکیل­شده نیز از طریق واکنش زنجیره­ای پلی­مراز و به وسیله آغازگرهای ژن­های rolC و aux۱ تایید شد. نتایج نشان داد که تولید ریشه مویین از این گیاه به نوع سویه، سن برگ و نوع محیط­کشت بستگی داشت. در­حالی­که نوع سویه و سن برگ تاثیری بر روی طول ریشه تشکیل­شده نشان نداد. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند در تولید ترکیبات دارویی این گیاه مانند رزمارینیک اسید از طریق تکنیک بهینه سازی­شده ریشه مویین مورد استفاده قرار گیرد.

Agrobacterium rhizogenes, L-glutamine, Hairy root, MS medium, اگروباکتریوم رایزوژنز, ال-گلوتامین, ریشه مویین, محیط کشت MS