فریده حافظیان - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، زاهدان، ایران.
غلامرضا زمانیان - دانشیار اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران (نویسنده مسئول)
جواد شهرکی - دانشیار اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.زاهدان.ایران

بررسی نحوه تاثیر شوک­­های پولی از کانال­های انتقال­دهنده سیاست پولی یکی از مباحث مهم در حوزه اقتصاد کلان است. هدف از این مقاله بررسی کانال ترازنامه انتقال سیاست پولی در ایران، از طریق آزمون اثر موقعیت مالی و ترازنامه­ای شرکت­ها بر روی سرمایه­گذاری آن­ها می­باشد. در این مقاله، از جریان نقدینگی، اهرم مالی و اندازه شرکت به عنوان عوامل تعیین کننده موقعیت مالی شرکت­ها استفاده شده است.  برای این منظور داده­های ترازنامه­ای مربوط به ۵۰ شرکت غیرمالی بورسی از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۷ با استفاده از روش GMM مورد مطالعه قرار گرفته است.بازار مالی در واقع یک بازار با اطلاعات ناقص در نظر گرفته می­شود. بنابراین بین هزینه­های تامین مالی بیرونی و هزینه­های تامین مالی داخلی یک شکاف وجود دارد(صرف تامین مالی بیرونی) که به دلیل وجود اطلاعات نامتقارن در بازار مالی ایجاد شده است. در این شرایط قرض­دهندگان، قرض گیرندگان (شرکت­ها) را وادار به پرداخت صرف ریسک به منظور پوشش هزینه های نظارت و ریسک احتمالی ایجاد شده به وسیله قرض گیرندگان می­نمایند. کانال ترازنامه بیان می­کند که یک سیاست پولی انقباضی سبب کاهش جریان نقدینگی و ارزش خالص شرکت­ها می­شود که این موضوع سبب تضعیف موقعیت ترازنامه­ای آن­ها می­گردد. یک موقعیت مالی ضعیف از طریق افزایش صرف تامین مالی بیرونی سبب کاهش سرمایه­گذاری می­شود. زمانی که یک سیاست پولی انقباضی اجرا می­شود، در شرکت­ها با محدودیت مالی بیشتر (آن­دسته از شرکت­هایی که موقعیت ترازنامه­ای ضعیف­تری دارند) کاهش بیشتری در میزان سرمایه­گذاری آن­ها به دلیل افزایش صرف ریسک بیرونی در مقایسه با شرکت­هایی با محدودیت مالی کمتر ( آن­دسته از شرکت­هایی که موقعیت ترازنامه­ای بهتری دارند) ایجاد می­شود. این موضوع نشان می­دهد که موقعیت ترازنامه­ای (جریان نقدینگی و اهرم مالی) شرکت­ها با محدودیت مالی کمتر تاثیرکمتری بر روی سرمایه­گذاری آن­ها دارد که به معنی عملکرد ضعیف تر کانال ترازنامه  نسبت به شرکت­ها با محدودیت مالی بیشتر است. بنابراین مطالعه تاثیر موقعیت ترازنامه­ای شرکت­ها بر روی سرمایه­گذاری از تئوری کانال ترازنامه انتقال سیاست پولی حمایت می­کند. شوک سیاست پولی در بنگاه های بزرگ تاثیر کمتری نسبت به بنگاههای کوچک خواهد دارد. این موضوع به دلیل ارزش خالص بالاتر و وضعیت نقدینگی شرکت­های بزرگ است. بنگاههای بزرگ نیز به دلیل شرایط ترازنامه نسبتا قوی تر ، دارای اعتبار بهتری نسبت به شرکتهای کوچک هستند. این امر منجر به کاهش هزینه های اطلاعات و واسطه­گری و همچنین کاهش ریسک نکول  بنگاه های بزرگ می شود. این شرایط منجر به فراهم شدن امکان بیشتر برای شرکت های بزرگ جهت دسترسی به منابع تامین مالی بیرونی می شود. بنابراین، بنگاه­های بزرگ در مقایسه با بنگاه­های کوچک با صرف تامین مالی کمتری روبرو هستند؛ که این موضوع به معنی کاهش وابستگی سرمایه­گذاری آن­ها به منابع تامین مالی داخلی و کاهش تاثیر شوک سیاست پولی بر سرمایه­گذاری آن­ها است. بنابراین ، این موضوع منجر به اثر ضعیف تر سیاست های پولی از طریق کانال ترازنامه شرکت می شود. نتایج به دست آمده بیانگر وجود کانال ترازنامه انتقال سیاست پولی در ایران است. همچنین یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که در شرکت­هایی که با محدودیت مالی کمتر روبرو هستند (شرکت­های بزرگ­) عملکرد کانال ترازنامه ضعیف­تر از شرکت­هایی است که با محدودیت مالی بیشتری روبرو هستند (شرکت­های کوچک).

محدودیت مالی, کانال ترازنامه, سرمایه گذاری, GMM