مسلم رستم پور - استادیا/، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
رضا یاری - استادیار پژوهشی/ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
محبوبه میرمیران - استادیار پژوهشی/ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

چرای دام به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تراکم، تنوع و توزیع پوشش گیاهی مراتع تاثیر دارد. این پژوهش وضعیت پوشش گیاهی، فراوانی، وفور و تنوع گونه ای را در سه مرتع با شدت چرای سبک، متوسط و سنگین در مراتع شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی بررسی می کند. بدین منظور درصد پوشش و تراکم گیاهی به روش های اندازه گیری پلات و شمارشی، فراوانی گونه ای براساس روش رانکیائر، تنوع گونه ای با استفاده از شاخص های عددی و وفور گونه ای با استفاده از مدل های آماری و اکولوژیک ارزیابی شد. نتیجه آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس نشان داد که شدت چرای دام بر هیچ کدام از خصوصیات منطقه مورد مطالعه تاثیر معنا داری نداشت (۰.۰۵≥ P). با این وجود، مرتع دارای چرای سبک از درصد پوشش و تراکم گیاهی (۴۲.۲۷ درصد و ۲۸۰۰۰ پایه در هکتار) بالاتری نسبت به مرتع دارای چرای متوسط و سنگین برخوردار است. بر اساس شاخص شانون-وینر در دو مرتع با شدت چرای سبک و متوسط، تنوع خیلی کم ( به ترتیب ۱.۷۸=H و ۱.۶۹=H) و در مرتع با شدت چرای سنگین، تنوع کم (۲.۰۲=H) ارزیابی شد. مرتع با شدت چرای متوسط به نسبت از تنوع گونه ای کم تر (۱.۶۹=H و ۰.۶۶=D-۱) و از غنا (۱۵ گونه) و غالبیت گونه ای (۰.۳۴=D) بیش تری برخوردار بود. براساس معیار اطلاعات آکائیک (AIC) نتایج نشان داد که مرتع با شدت چرای سبک با مدل سری لگاریتمی، مرتع با شدت چرای متوسط با مدل سری لوگ نرمال و مرتع با شدت چرای سنگین با مدل سری لگاریتمی بیش ترین برازش را داشتند، هم چنین نتایج حاکی از آن است که در مراتع فقیر به لحاظ تنوع گونه ای، نمی توان از روی شاخص های عددی تنوع گونه ای و مدل های توزیع وفور گونه ای به وضعیت ثبات و پایداری اکوسیستم پی برد.

تراکم, تنوع, چرای دام, مدل های توزیع وفور گونه ای, مرتع