فهیمه صابری - کارشناس ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
اشرف جزایری - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
طیبه محمدی - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

دوزیستان اولین مهره داران ساکن خشکی هستند که هنوز وابستگی خود را به زیستگاه های آبی حفظ نمودند و با این شیوه زندگی تطابق یافتند. تفاوت زیستگاه روی ساختار پوست و توان تولید مثل دوزیستان تاثیرگذار است.  مطالعه حاضر با هدف مقایسه ویژگی های بافتی پوست و توان تولیدمثلی تحت تاثیر جدایی جغرافیایی (شهرستان به عنوان سد جغرافیایی) در نواحی شمالی و جنوبی استان خوزستان انجام شد. تعداد ده نمونه قورباغه مردابی بالغ پس از انتقال به آزمایشگاه بوسیله پنبه آغشته به کلروفرم کشته شدند. برای مطالعات بافتی از بلوک های پارافینی برش های به ضخامت پنج میکرون تهیه شد. اسلایدهای مناسب پس از رنگ آمیزی (هماتوکسیلین- ائوزین) و ماسون تریکروم به وسیله میکروسکوپ (Olympus-CX۳۱) و مجهز به دوربین (Germany- UI-۱۵۵۵LE-C- HQ) عکس­برداری شدند . توصیف بافتی، اندازه گیری ضخامت اپیدرم و درم، تعداد غدد موکوسی و سروزی، مساحت، محیط و قطر غدد سروزی و موکوسی به کمک تصاویر و نرم افزار (Image J) انجام شد. تحلیل و مقایسه نتایج  به وسیله آزمون T-test و MANOVA صورت گرفت. به­علاوه شاخص گنادی در نرها و میزان هم آوری در ماده ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که پوست سطوح پشتی و شکمی، در کلیه پارامترهای اندازه گیری­شده اختلاف معنی دار آماری در سطح (۰۵/۰p<) داشتند (اختلاف کل بین نواحی شمالی و جنوبی و سطوح پشتی و شکمی برابر با ۰۰۱/۰ بود). در مقایسه توان تولید مثلی، جمعیت هر دو جنس در نواحی شمالی و جنوبی در فصل بهار دارای بیش ترین توان تولیدمثلی بودند، برای جنس نر میزان شاخص گنادی در نواحی شمالی و جنوبی به ترتیب ۰۹/۰ و ۴۳/۱ و برای ماده ها میزان هم آوری در نواحی شمالی و جنوبی به ترتیب ۹۸۳۵ و ۱۱۵۶۱ بود. هم چنین  افراد نر با وزن و قطر زائده پینه ای بالاتر و افراد ماده با میزان وزن بیش تر، از توان تولیدمثلی بیش تری برخوردار بودند.

استان خوزستان, توان تولیدمثلی, قورباغه مردابی, هیستولوژیک و هیستومتریک