حمیدرضا مومنی عراقی - کارشناسی ارشد عمران(مهندسی مدیریت ساخت)، دانشگاه آزاد اسلامی تهران

یکی از مهم ترین اهداف برنامه ریزان و مدیران شهری افزایش سطح کیفیت زندگی در شهرها و بالابردن میزان رضایتمندی در بین شهروندان است. نوع رفتار و الگوی زندگی شهروندان، آثار نامطلوب روزافزونی بر محیط زیست انسانی گذاشته است. مسائل زیست محیطی در مقیاس خرد نظیر برنامه ریزی و طراحی شهری هنوز موضوعی فرعی تلقی می شوند و اهمیت آنها حتی در عرصه های علمی مانند پژوهش های محیط زیست و توسعه پایدار ناشناخته مانده است. مراکز شهری با پیشینه زیاد به دلیل مرکزیت جغرافیایی، سهولت دسترسی، مرکزیت ثقل اقتصادی و ویژگی های تاریخی- فرهنگی، پتانسیل بالقوه بسیاری برای جذب جمعیت دارند. با وجود ویژگی های مثبت بخش مرکزی شهرها و باتوجه به فعالیت های اقتصادی و تجاری در این بخش و تراکم جمعیت در ساعت های معینی از روز، بافت آن ازنظر مشکلات زیست محیطی، درهم پیچیدگی بافت و ضعف زیرساخت ها دچار مشکلاتی است. با گذشت زمان و به موازات رشد و توسعه شهر و جمعیت شهری، فشار وارد بر این محدوده روز به روز افزایش یافته است. این فشار بیشتر نتیجه کاهش روز افزون عرصه و سطح فضا در این محدوده و افزایش روزافزون تقاضا نسبت به سطح و فضا بوده که به افزایش تقاضای سفر به این محدوده منجر وسبب آسیب به بافت محله های این محدوده از شهر شده است. در نتیجه می توان گفت محیط زیست به عنوان ارزشی بنیادین و اولیه که سایر حقوق در بستر آن مجال تولد، رشد، توسعه، ارتقاء و تضمین را می یابند، رفته رفته می رود تا جایگاه خود را در سلسله مراتب هنجارهای حقوقی باز یابد. حق بر محیط زیست به عنوان یکی از مهم­ترین حقوق نسل سوم بشر ارتباط تنگاتنگی با سایر حقوق آدمی در نسل های اول و دوم حقوق بشر دارد. چه اینکه حق حیات به عنوان بنیادی ترین حق بشر ارتباطی ناگسستنی با محیط زیست سالم دارد و هر قدر سلامت محیط زیست به خطر بیفتد، حیات آدمی بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرد. در همین راستا کشورها و سازمانهای بین المللی در دهه ای اخیر با تصویب قوانین متعدد زیست محیطی تلاشهای مضاعفی را در حفاظت از این حق بشری به کار گرفته اند و با ترویج آموزش ها و دغدغه های زیست محیطی سعی در جلب مشارکت شهروندان و بهره­گیری از ظرفیت های سازمانهای مردم نهاد فعال در این حوزه نموده اند.

ارتقاءکیفیت، زیست محیطی، حریم شهرها