رضا خالوکاکایی - دانشیار دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود
مسعود زارع نقدهی - ۲- دانشجوی دوره دکتری، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود

موضوع تحلیل پایداری شیب ها با روش های تحلیلی و عددی به علت پیچیدگی رفتار توده سنگ و تعداد عوامل موثر بر آن، همواره کاری دشوار به حساب آمده است. روش های تجربی نیز علیرغم استفاده فراگیر، به دلیل در نظر گرفتن فاکتورهای مشخص و مخصوص به خود، از دقت و کارایی لازم برای تمامی موقعیت ها برخوردار نیستند. رویکرد سیستم های مهندسی سنگ (RES) به عنوان یک روش سیستمی در تحلیل ها و رده بندی های پروژه های مهندسی سنگ مطرح می باشد. در این رویکرد، تاثیر متقابل پارامترهای موثر بر یکدیگر در مقیاسی برابر سنجیده شده و بدین ترتیب اثر هر پارامتر در میزان تولید ناپایداری مورد توجه قرار می گیرد. هدف از این مقاله استفاده از رویکرد سیستم های مهندسی سنگ در رده بندی شیب های سنگی مشرف به جاده گردنه خوش ییلاق واقع در محور ارتباطی شاهرود- آزادشهر می باشد. بدین منظور، پس از انجام بازدیدها از منطقه مورد مطالعه و بررسی شرایط محیطی، تعیین ایستگاه ها و سنجش وضعیت شیب های سنگی، مهم­ترین پارامترهای موثر در ایجاد ناپایداری در توده سنگ ها شناسایی شدند. سپس با پیروی از مراحل کلیدی اجرای روش مذکور نظیر تشکیل ماتریس اندرکنش، کدگذاری ماتریس، تشکیل منوهای رده بندی، تعریف اندیس ناپایداری به صورت فرمول ریاضی برای منطقه و پس از به دست آوردن داده های مربوط به خواص مکانیکی سنگ ها، درزه های سنگی و شرایط حاکم بر منطقه، اندیس های خاص هر شیب سنگی مورد محاسبه قرار گرفت. بدین ترتیب رده بندی جامعی از ایستگاه ها و در نتیجه شیب های منطقه ارائه گردید. در نهایت، با به­کارگیری یک روش تجربی و تحلیل پایداری شیب های مورد نظر، یک اعتبارسنجی اولیه برای کاربرد رویکرد سیستمی در منطقه مورد مطالعه انجام شد که مقایسه ها تطبیق نسبتا خوبی را میان نتایج دو روش نشان داد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که استفاده از رویکرد سیستمی در تحلیل پایداری شیب ها در مقیاس وسیع و در مسائل دارای پارامترهای موثر متعدد می تواند بسیار مفید واقع گردد.

تحلیل پایداری, شیب های سنگی, جاده گردنه خوش ییلاق, رویکرد سیستمی, سیستم های مهندسی سنگ (RES)