علی طالبی - گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
زینب کریمی - گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

هدف این پژوهش، ارائه پاسخ های مدیریتی در مورد راهبرد بهبود وضعیت منابع آب زیرآبخیز اسکندری با رویکرد چارچوب منطقی می باشد؛ بنابراین، ابتدا با استفاده از شاخص فالکن مارک وضعیت منابع آب زیرآبخیز اسکندری مورد بررسی قرار گرفت. سپس با شناسایی ذینفعان و تشکیل کارگاه هایی، درخت مشکلات و اهداف برای راهبرد موردنظر ترسیم و ماتریس چارچوب منطقی بر اساس درخت اهداف تهیه شد. درنهایت، اولویت بندی و انتخاب پاسخ ها با استفاده از روش پرسش نامه و آزمون فریدمن انجام پذیرفت. نتایج پژوهش نشان داد که میزان آب تجدیدپذیر به ازای هر نفر، ۶۰/۶۳۷ مترمکعب است که بر اساس طبقه بندی ارائه شده توسط فالکن مارک، زیرآبخیز اسکندری در طبقه کم آبی قرار دارد. در ادامه نتایج چارچوب منطقی نشان داد، پاسخ توسعه برنامه های تخصیص بهینه مصرف آب و تنظیم حق آبه بیش ترین امتیاز را با توجه به شاخص ها و معیارهای در نظر گرفته شده به خود اختصاص داده است. پاسخ های تقویت سازوکارهای نظارتی و اجرایی و اصلاح قوانین و مقررات صدور مجوزهای بهره برداری و هم چنین، تهیه و تدوین برنامه مدیریت جامع منابع آب، اولویت های بعدی را از نظر بهبود وضعیت به خود اختصاص دادند. ضمن اینکه نتایج حاصل از آزمون معناداری، دلالت بر اثر معنی دار پاسخ های مدیریتی را در سطح پنج درصد (P=۰.۰۰) نشان می دهد. درمجموع؛ به دلیل موثر نبودن راهکارها در سال های اخیر، اجرای برنامه مدیریت جامع زیرآبخیز اسکندری از طریق رویکرد چارچوب منطقی و مشارکت تمامی ذینفعان به منظور بهره برداری اصولی و پایدار منابع آب پیشنهاد می شود. هم چنین، تقویت قوانین نظارتی به منظور رعایت حق آبه و دسترسی بیش تر عدالت در بهره برداری پیشنهاد می شود. ضمن اینکه، به منظور کاهش کم آبی و بهبود وضعیت در حوضه، پیشنهاد می شود سیاست های بخش آب در یک بستر بزرگ تر و با همکاری های درون و برون سازمانی انجام شود.

پاسخ های مدیریتی, ذینفعان, رویکرد چارچوب منطقی, زیرآبخیز اسکندری, فالکن مارک