منصوره کمالی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قوچان
سوسن خسرویار - دانشگاه آزاد اسلامی
محمد رضا جلیلوند - دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی

چکیده زمینه و هدف: زرین گیاه یکی از گیاهان دارویی بومی ایران و از خانواده نعناعیان است که از لحاظ دارویی بسیار ارزشمند می باشد و در طب سنتی از این گیاه در کاهش تب، درد مفاصل و روماتیسم و به عنوان ضد التهاب و التیام دهنده زخم استفاده می شود و حاوی اسانس، فلاونوئید، رزماریک اسید و مونوترپن می باشد ولی به دلیل برداشت بی رویه در معرض انقراض است. مواد و روش کار: پس از تهیه عصاره های مختلف از جمله هگزانی، دی کلرومتانی، اتیل استاتی و متانولی زرین گیاه به روش ماسراسیون، ویژگی های آنتی اکسیدانی آنها توسط دو روش آنتی اکسیدانی: روش ۱) به دام اندازی رادیکالهای دی فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) بر مبنای توانایی هیدروژن دهی و روش ۲) بررسی قدرت احیاکنندگی آهن (FRAP ) سنجش شد. بوتیل هیدروکسی تولوئن(BHT) و ویتامین C جهت مقایسه به عنوان کنترل مثبت به کار رفتند. در این مطالعه همچنین میزان فنل، فلاونوئید و آنتوسیانین سنجیده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی وابسته به غلظت عصاره بود و همچنین بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی در عصاره متانولی و پایین ترین فعالیت در عصاره هگزانی مشاهده شد و محتوای فنل و فلاونوئید کل در عصاره متانولی بالاتر از بقیه عصاره ها بود، از طرفی رابطه مستقیم بین خاصیت آنتی اکسیدانی و محتوای فنل و فلاونوئید به دست آمد(۹۱۷/۰ ,R۲= ۸۸۵/۰). نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در غلظتهای بالاتر، فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر عصاره ها حاصل شد و از طرفی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی نقش عمده و مستقیمی بر روی خاصیت آنتی اکسیدانی بر عهده دارند که این امر مطالعات بیشتری جهت جداسازی و خالص سازی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی این گیاه می طلبد.

Keywords: antioxidant, phenols, flavonoids, Anthocyanin, Dracocephalum kotschyi, واژه های کلیدی: آنتی اکسیدان, فنل, فلاونوئید, آنتوسیانین, Dracocephalum kotschyi