علیرضا گلشن - مرکز تحقیقات ایمنی فرآورده های طبیعی و گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
علی خاکشور - دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
علیرضا نعمت اللهی۳ - مرکز تحقیقات ایمنی فرآورده های طبیعی و گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
احمد یدالهی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قوچان، قوچان، ایران

چکیده زمینه و هدف: منطقه درکش در ادامه مرز شرقی جنگل های به هم پیوسته هیرکانی شمال ایران واقع شده است،که از نظر گیاه شناسی دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشد و این منطقه را به گنجینه ای کم نظیر از گیاهان دارویی تبدیل کرده است. با توجه به کمبود بررسی های علمی در مورد این جنگل ها و نظر به اهمیت ویژگی های این رویشگاه سرشاخه های گلدار tucreum chamaedrys L. از منطﻘه درکش در استان خراسان شمالی جمع ﺁوری گردید. در این تحقیق علاوه بر مقایسه، درصد ترکیبات شیمیایی شناسایی شده موجود در اسانس با سایر مناطق، تاثیر ضد باکتریایی اسانس نیز بر روی باکتریهای گرم مثبت، گرم منفی و بی هوازی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش کار: سرشاخه های گلدار گیاه پس از جمع آوری و خشک شدن در دمای محیط با روش تﻘطیر با بخار ﺁب اسانس گیری شد. اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده ۳/۰ درصد بدست ﺁمد. ترکیب های موجود در اسانس با دستگاه گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. سپس اثرات ضد میکروبی اسانس به وسیله دیسکهای کاغذی مخصوص به محیط کشت باکتری انتقال یافته و پس از مدت معمول اندازه گیری هاله عدم رشد، میزان اثر اسانس را نشان داد. یافته ها: هفده ترکیب در اسانس گیاه tucreum chamaedrys L. که هشتاد درصد اسانس را تشکیل می داد شناسایی گردید. جرماکرن دی(۴/۲۰%)، دلتا کادنین(۹/۱۴%) و ترانس بتا فارنسین(۹/۱۳%) اجزای اصلی اسانس بودند. همچنین اثرات ضد میکروبی اسانس نیز علیه باکتریهایEscherichia coli ،Salmunella ، Clostridium perfringens و Staphylococcus aureus و با استفاده از روش دیسک دفیوژن بررسی شد. نتیجه گیری: جرماکرن دی، دلتا کادنین و ترانس بتا فارنسین موجود در اسانس بررسی شده در این تحقیق بیشترین درصد را در مقایسه با ترکیبات شیمیایی شناسایی شده این گیاه در سایر مناطق ایران به خود اختصاص داده است. نتایج آزمایشات ضد باکتریایی نیز نشان داد اسانس این گیاه بر باکتری های گرم منفی تاثیر نداشته اما بر باکتری های گرم مثبت موثر بوده است، نظیر Staphylococcus aureus و Clostridium perfringen.

Key words: Herbs, Disk diffusion, GC/MS, Staphylococcus aureus, Clostridium perfringen, واژه های کلیدی: گیاهان دارویی, دیسک دفیوژن, GC/MS, Staphylococcus aureus, Clostridium perfringen