محمد رضا جلیلوند - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
مسعود کیمیاگر - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
سید حمید حسینی - مرکز تحقیقات زئونوز، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
رضوان رجب زاده - رمرکز تحقیقات زئونوز، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
مریم سودمند - ، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
سید محمد علوینیا - ، مرکز تحقیقات زئونوز، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران

چکیده زمینه و هدف: چاقی مهمترین مشکل تغذیه ای- بهداشتی نوجوانان در کشورهای توسعه یافته است و مشکلات ناشی از آن از عمدهترین مسائل تغذیهای و بهداشتی میباشد. مطالعه حاضر جهت تعیین شیوع چاقی و عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان دبیرستانی استان خراسان شمالی انجام شد. مواد و روش کار: این مطالعه توصیفی- مقطعی بر روی ۴۵۰ دانش آموز دبیرستانی استان خراسان شمالی و با نمونه‎گیری چند مرحلهای انجام شد. پرسشنامه وضعیت دموگرافیک، تن سنجی و فعالیت بدنی برای هر یک از نمونه‎های مورد بررسی تکمیل و دادهها توسط آزمون‎های آماری t-test، کای دو، ANOVA، همبستگی پیرسون و رگرسیون و با استفاده از نرم افزار SPSS۱۶ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها: میانگین نمایه توده بدنی (BMI) در دختران به صورت معنیداری بیشتر از میانگین BMI در پسران بود. شیوع چاقی و اضافه وزن در سه رده سنی ۱۶-۱۴ سال در دختران تقریبا دو برابر پسران بود به طوری که در رده سنی ۱۴ سال، ۲۰ درصد دختران و ۸/۱۱ درصد پسران، در رده سنی ۱۵ سال، ۶/۲۰ درصد دختران و ۷/۹درصد پسران و در رده سنی ۱۶ سال، ۳/۱۳ درصد دختران و ۷/۸ درصد پسران دارای اضافه وزن و چاقی بودند. میانگین قد پسران در هر سه رده سنی بیشتر از صدک پنجاهم چارت CDC ولی میانگین قد دختران تنها در رده سنی ۱۴ سال منطبق با صدک پنجاهم چارت مذکور بود و در دوره سنی دیگر (۱۶ و ۱۵ سال) کمتر از صدک پنجاهم چارت CDC بود. ارتباط معنیداری بین BMI با جنس، شغل، درآمد خانوار، کار با رایانه و BMI پدر وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای چاقی به خصوص در دختران، برنامههای مداخله تغذیه‎ای مناسب و تدوین برنامه‎های آموزشی در جهت ارتقاء سطح آگاهی‎های تغذیه‎ای و فرهنگ غذایی صحیح جامعه و بالاخص مادران از راهکارهای اساسی جهت کنترل و پیشگیری چاقی و اضافه وزن محسوب می‎گردد.

Key words: adolescent, BMI, overweight, obesity, prevalence, واژ ه های کلیدی: نوجوانان, چاقی, نمایه توده بدن, شیوع