مجتبی قره محمودلو - Assistant Professor of Range and Watershed Management, College of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran.
مریم صیادی - Ph.D. Student in water resources engineering, College of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran.

چکیده مقدمه: با توجه به پیچیدگی و مشکلات استفاده از برخی شاخص ها، یافتن ارتباط ساده تر بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخص ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش به منظور تعیین روابط بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخص های کیفی آب در بخش های مختلف انجام شد. روش­: در این پژوهش، ابتدا تیپ غالب آب رودخانه های گاماسیاب و قره سو با استفاده از نمودار شعاعی تعیین گردید. سپس به منظور طبقه بندی کیفی آب این دو رودخانه از چهارده شاخص کیفی آب در بخش های شرب، کشاورزی و صنعت به همراه استانداردهای ملی آب شرب ۱۰۵۳ و WHO استفاده شد. جهت تعیین روابط بین شاخص های کیفی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب از رگرسیون خطی استفاده شد. در نهایت برای صحت و سقم نتایج حاصل از رگرسیون خطی، روابط بدست آمده برای دو منابع آبی دیگر (رودخانه و خلیج گرگان) آزمایش شد. یافته­ ها: براساس نتایج هیدروشیمی، تیپ غالب آب هر دو رودخانه Ca-HCO۳ می باشد. براساس دیاگرام ها و معیارهای مربوط به شرب و کشاورزی، کیفیت آب هر دو رودخانه در محدوده مطلوب قرار دارد. نتایج شاخص های لانژیلر، رایزنر، لارسون-اسکلد و پوکوریوس نشان داد که آب رودخانه ها در بخش صنعت خورنده می باشد. همچنین وضعیت کیفی آب در ایستگاه های مورد مطالعه جهت شرب دام مناسب می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون خطی بین شاخص های کیفی با پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب و برخی نسبت های یونی نشان داد روابط حاصله برای محاسبه شاخص های کیفی را می توان برای تیپ های مختلف آب از شیرین تا شور استفاده نمود. همچنین، مقایسه نتایج حاصل از شبیه سازی رگرسیون خطی با شاخص های کیفی آب، نشان از دقت بالای روابط حاصله در طبقه بندی آب برای مصارف مختلف دارد. نتیجه­ گیری: یکی از متداول ترین روش ها برای تعیین کاربری آب در بخش های مختلف استفاده از شاخص های کیفی آب است. نتایج حاصل از روابط حاصله از رگرسیون خطی نشان از عملکرد و کارایی بهتری نسبت به روش های طبقه بندی پیشین آب دارد. برازش پارامترهای کیفی رودخانه اوغان و خلیج گرگان با روابط بدست آمده از رگرسیون خطی نشان از همپوشانی و برازش مطلوب روابط استخراجی با شاخص های کیفی آب دارد. این امر بیانگر سازگاری روابط حاصله با تیپ آب های شیرین و شور می باشد. بنابراین پیشنهاد می گردد که از این روابط در رودخانه های تیپ بی کربنات کلسیک و کلره سدیک در طبقه بندی آب جهت مصارف مختلف استفاده شود.

Kolmogorov-Smirnov Test, Water quality parameters, linear regression, Water quality indices