علی اکبر عنابستانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مشارکت بدون شک عامل اساسی در توفیق فرایند طرح های توسعه روستایی است، اما تمرکز قدرت نزد دولت و نهادهای اجرایی سبب می گردد تا مشارکت مردم در فرایند تهیه، اجرا و نگهداری این طرح ها، با چالش روبرو شود. در این مقاله تلاش شد تا عوامل ساختاری-نهادی موثر بر مشارکت روستاییان در فرایند اجرای طرح های هادی روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش،  توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق، ۲۱ روستا که در آنها طرح هادی اجرا شده است و از بین آنها۱۰ روستا با جمعیت ۵۵۰۴ خانوار به روش نمونه گیری انتخاب گردید. در سطح روستاهای مورد مطالعه با روش نمونه گیری (کوکران) ۲۳۳ خانوار روستایی انتخاب و به روش نمونه گیری تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. یافته های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون های همبستگی تیپ پیرسون نشان می دهد که ارتباط معنی دار و نسبتا قوی با ضریب ۴۷۷/۰ بین عوامل ساختاری-نهادی موثر بر مشارکت و فرایند اجرای طرح های هادی روستایی وجود دارد، به نحوی­که عوامل ساختاری- نهادی موثر بر مشارکت حدود ۲۵ درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین می نماید و در بین عوامل ساختاری- نهادی، متغیر نقش تشکل های مردم نهاد در مشارکت آفرینی به میزان ۶/۲۵ درصد بر روند اجرای طرح هادی تاثیرگذار بوده است. در توزیع فضایی رابطه بین عوامل ساختاری-نهادی موثر بر مشارکت و روند اجرای طرح های هادی در شش روستا، همبستگی مستقیم و نسبتا کاملی وجود دارد.

دولت, رسانه ارتباط جمعی, تشکل مردم نهاد, مشارکت روستاییان, طرح هادی