رقیه خلیل پورباقری - کارشناس ارشد روانششناسی، موسسه آموزش عالی پردیسان
سلیمان یحیی زاده - دکترا روان شناسی تربیتی؛ استادیار گروه های رواشناسی دانشگاه مازندران

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی روش ترکیبی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش نشانه های ترس و افزایش کیفیت ارتباط متقابل بر نوجوانان دختر بود. روش پژوهش از نوع مداخله ای و کاربردی بوده، که به صورت شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ انجام گرفت . جامعه آماری پژوهش شامل کلیه نوجوانان دختر ۱۲و ۱۳ ساله دبیرستانی شهر بابلسر که در پایه هفتم مشغول به تحصیل هستند؛ به تعداد ۱۵۲۴ نفر بودند که در فرایند غربالگری بر اساس نمره روابط متقابل و نمره ترس و موافقت خانواده های دانش آموز بطور نمونه گیری خوشه ای انتخاب و در دو گروه ۳۰ نفری جایگذاری شدند. سپس بطور تصادفی یک گروه به عنوان گروه آزمایشی (روش ترکیبی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ) و گروه کنترل برگزیده شد. گروه آزمایش تحت آموزش پروتکل مربوطه قرار گرفتند و در گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه روابط متقابل توسط هیر در سال (۱۹۷۷) و نسخه کوتاه مقیاس ترس (لری،۱۹۸۳) بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (توزیع فراوانی و درصد) و در بخش آمار استباطی به منظور پیداکردن تفاوت میانگین های گروه کنترل و آزمایش از آزمون کوواریانس استفاده گردید. آموزش روش ترکیبی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی سبب کاهش نشانه های ترس (۵۰/۱۳درصد) افزایش ارتباط متقابل (۶۰/۱۷ درصد) در نوجوانان دختر می شود. نتایج پژوهش حاکی است ، استفاده همزمان از برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند سبب کاهش ترس و ارتقای ارتباط متقابل در نوجوانان شود و به مشاوران مدارس پیشنهاد می شود.

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی ، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ، نشانه های ترس، ارتباط متقابل ، نوجوانان دختر.