مریم زارع زاده مهریزی - دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
محمد مجدی زاده - گروه زیست فناوری، شرکت دانش بنیان ریز زیست فناوران فردانگر، پارک علم و فناوری، یزد، ایران
محبوبه زارع زاده مهریزی - دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
علیرضا افشون - گروه علوم و فنون نوین پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید صدوقی یزد، ایران
مهتاب ژیان مهریزی - گروه علوم و فنون نوین پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید صدوقی یزد، ایران
بی بی فاطمه حقیرالسادات - گروه علوم و فنون نوین پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید صدوقی یزد، ایران

با توجه به مشکلات استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماری­ها از جمله فراریت و اثرگذاری غیر هدفمند و نقش فناوری نانو در کاهش این چالش­ها، پژوهش حاضر با هدف دستیابی به فرمولاسیون نانویی حاوی اسانس میخک به منظور استفاده در تحقیقات دندانپزشکی انجام شد. چهار فرمولاسیون لیپوزومی حاوی اسانس میخک با استفاده از فسفاتیدیل کولین و کلسترول به­روش لایه نازک و گرمایی به­صورت جداگانه تهیه شد. بازده بارگذاری، اندازه، شاخص پراکندگی و پتانسیل زتا نانوذرت (با استفاده از زتا سایزر) سنجیده شد. در هر کدام از روش­های ساخت، فرمولاسیونی که شاخصه­های فیزیکوشیمیایی مناسبی داشت به منظور بررسی الگوی رهایش اسانس و شکل ظاهری نانوذرات(با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی)، انتخاب گردید. همچنین سمیت نانولیپوزوم های حاصل از فرمولاسیون­های منتخب، به روش MTT بر رده سلولی فیبروبلاست انسانی (HFF) سنجیده شد. بازده بارگذاری، اندازه ذرات و پتانسیل زتا برای فرمولاسیون منتخب حاصل از ­روش لایه نازک به ترتیب ۵۷/۵۰%، nm۳/۱۲۳ و mV۶/۱۸- بود و برای روش گرمایی به ترتیب ۴۳/۵۵%، nm۴/۱۲۱ و mV۲/۱۹- بود. رهایش اسانس از فرمولاسیونهای منتخب آهسته و پیوسته و وابسته به pH بود. نانولیپوزوم­های ساخته شده به­روش گرمایی نسبت به­روش لایه نازک سمیت کمتری برای رده سلولی HFF ایجاد نمودند. با توجه ویژگی های فیزیکوشیمیایی مناسب نانولیپوزوم­های حاوی اسانس میخک و سمیت بسیار کم نانولیپوزوم­های ساخته شده به­روش گرمایی برای سلولهای سالم HFF، می­توان این نانو لیپوزومها را برای انجام تحقیقات بیشتر در حوزه بهداشت دهان و دندان پیشنهاد نمود.

نانو لیپوزوم, میخک, دندانپزشکی, روش لایه نازک, روش گرمایی