سیده فاطمه موسوی نیا - استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه فردوسی مشهد
زهرا شمس آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه فردوسی مشهد

طی سی سال گذشته، توسعه پایدار به یکی از مفاهیم اصلی در بحث توسعه جهانی تبدیل شده است. هرچند در آغاز ، تاکید اصلی آن بر مباحث زیست محیطی و اقتصادی بود، اما با گذر زمان، متخصصان دریافتند که نمی توان از مردمانی که دغدغه مصائبی چون بیکاری، گرسنگی و ناامنی دارند، توقع داشت فعالانه به مسائل زیست محیطی بپردازند. این دیدگاه به روشنی، اهمیت پایداری اجتماعی به عنوان پیش شرط دست یابی به توسعه پایدار را نشان می دهد. امروزه، تحقق پایداری ملی در گرو توسعه درو نزا با رویکرد "پایین به بالا" بوده و محلات شهری به عنوان خردترین مقیاس ارزیابی شاخص های پایداری دانسته می شوند. از سوی دیگر، به اعتقاد کارشناسان منطق های، ریشه توسعه نیافتگی در روستاها نهفته است و توسعه روستایی نسبت به توسعه شهری در اولویت قرار دارد. هدف از این پژوهش، شناخت مولفه های پایداری اجتماعی در محلات شهری و روستایی و مقایسه تطبیقی آنها با یکدیگر است. در این نوشتار، پس از ارائه مبانی نظری، با مرور بیش از ۱۳۰ پژوهش داخلی و خارجی که شامل ۶۵ مقاله خارجی، ۲۲ مقاله داخلی مشخصا مرتبط با پایداری اجتماعی محلات شهری و ۱۵ مقاله مشخصا مرتبط با پایداری اجتماعی روستایی در ایرا ن، رایج ترین مولفه های پایداری اجتماعی در دو مقیاس مذکور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی استحراج شده است. نتایج نشان میدهد، در مقیاس محلات شهری، مولفه امنیت و در مقیاس روستایی، مولفه مشار کت و انسجام اجتماعی، تاثیرگذارترین مولفه های موثر بر پایداری اجتماعی محلات می باشند.

پایداری، پایداری اجتماعی، محله، شهر، روستا، مولفه ها