محمد انصاری فر - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه
حمیدرضا سلیمانیان - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت جیدریه ، ایران
مهیار علوی مقدم - عضو مدعو دانشگاه آزاداسلامی تربت حیدریه و دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری

تاریخ جهانگشای تالیف علاءالدین عطا ملک محمد جوینی (۶۸۱-۶۲۳ ق)، تاریخ نگار و ادیب ایرانی است. این کتاب که به نام تاریخ جهانگشای جوینی معروف است، از کتاب های مرجع و کلاسیک در حوزه ی تاریخ ایران پس از اسلام و به ویژه دوران مغول شناخته می شود. در این کتاب به ماجرای حمله ی مغول به ایران نیز به تفصیل پرداخته شده است. این کتاب تا کنون از منظر زبانی و ادبی مورد مداقه و پژوهش فراوان قرار گرفته است اما چیزی که در باره ی این کتاب تا حدودی مغفول مانذه است بررسی گزارش های جوینی در باره ی حمله ی مغول به ایران از دیدگاهی غیر ادبی و زبانی است. ما در این پژوهش بر آن شدیم که ماجرای حمله ی مغول به ایران را بر اساس گزارش های جوینی بر پایه ی یک نظریه ی جدید جنگ بررسی کنیم. مساله ی اصلی این پزوهش که به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده، علل شکست ایرانیان از مغولان است. همان طور که می دانیم خوارزمشاهیان که در آن زمان زمام امور را درایران بر عهداه داشتند پادشاهی قدرتمندی بودند که حتی یک رقیب جدی برای خلافت بغداد نیز به حساب می آمدند. اما مغولان مردمانی بیابان گرد بودند و می توان این پرسش را مطرح کرد که علت یا علل شکست ایرانیان از مغولان چه بوده؟ و آیا می توان این شکست را با تکیه بر دیدگاه های جدید جنگ بررسی و تحلیلی و تبیین کرد. اهمیت این پژوهش از آن روست که به متنی کهن و تاریخی از نگاه اندیشمندی جدید به نام کلاوزویتس (۱۸۳۱-۱۷۸۰) پرداخته است و دیدگاه او را به عنوان الگویی برای بررسی علل شکست ایرانیان از مغولان در نظر گرفته است.

تاریخ جهانگشای جوینی، مدیریت و اصول راهبردی، حمله ی مغول، تاریخ قرن هفتم