محمد کریمی - کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز.
هادی جابری - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز.

زمینه و هدف: با توجه به بالا بودن شیوع و شروع مصرف سیگار در دوران دبیرستان و نقشی که آگاهی و ادراکات فرد روی رفتار آنها دارد، این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش پیشگیری از اعتیاد از طریق مدل اعتقاد به سلامتی بر آگاهی و ادراکات دانش آموزان دختر و پسر پایه اول دبیرستان های استان ایلام انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه نیمه تجربی از نوع قبل و بعد (Before and after) بود. از ۱۰ مدرسه دخترانه و پسرانه استان ایلام به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، ۳۸۷ دانش آموز انتخاب و داده ها طی دو مرحله، آزمون اولیه قبل از آموزش و آزمون ثانویه بعد از آموزش با پرسشنامه سوالات فردی، آگاهی و ادراکات گردآوری، مقایسه و تجزیه و تحلیل شد. آموزش براساس نتایج تکمیل اولیه پرسشنامه و سازه های مدل اعتقاد بهداشتی طراحی و اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های t زوج و مستقل، مجذور کا، آنالیز واریانس (ANOVA) و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.یافته ها: مقایسه میانگین نمرات آگاهی و ادرکات (موانع، منافع، حساسیت و شدت) قبل و بعد از مداخله آموزشی تفاوت معنی دار نشان داد (۰۰۰۱/۰ p<). ضریب همبستگی پیرسون بین آگاهی و ادراکات کل قبل و بعد از آموزش همبستگی مثبت (۳۱/۰=r، ۰۰۰۱/۰ p<) نشان داد. بعد از مداخله بین آگاهی دانش آموزان و تحصیلات پدر( ۰۱/۰ p<) تحصیلات مادر (۰۲/۰>p)، شغل پدر (۰۱/۰>p) و نوع مدرسه (۰۰۰۱/۰>p)، بین موانع درک شده و تحصیلات مادر (۰۲/۰>p)، سابقه مصرف مواد اعتیاد آور در خانواده ( ۰۱/۰>p)، بین منافع درک شده و نوع مدرسه (۰۱/۰>p)، بین حساسیت درک شده و نوع مدرسه (۰۴/۰>p) و بین شدت درک شده و نوع مدرسه (۰۲/۰>p) ارتباط معنادار مشاهده شد. نتیجه گیری: آموزش از طریق مدل اعتقاد بهداشتی با هدف پیشگیری از سوء مصرف مواد می تواند باعث ارتقاء آگاهی، ایجاد ادراکات مثبت در افراد شود و در پیشگیری اولیه از سوء مصرف موادمخدر، یک استراتژی با هزینه الث بخش خوب است.

آگاهی، ادراکات، پیشگیری از اعتیاد، مدل اعتقاد بهداشتی، دانش آموزان.