سید علی سید احمدی سجادی - گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

یکی از ابزارهای مهم و موثر کنترل اعمال مدیران شرکت طرح دعوی مشتق است. هدف اصلی از تاسیس این نهاد حقوقی حمایت از حقوق سهامداران بهویژه سهامداران اقلیت و نیز شرکت در قبال تخلفات مدیران است. در اکثر نظامهای حقوقی طرح این دعوی علیه مدیران و مدیر عامل شرکت پذیرفته شده است. این مکانیسم حقوقی میتواند مانع تضییع حقوق و منافع شرکت و سهامداران آن شود. دعوی مشتق دعوی با اوصاف و ویژگیهای خاص خود است و با دعوی مسئولیت به معنای خاص تفاوت دارد. به همین دلیل نیز در اکثر نظامهای حقوقی به این دعوی توجه شده است. لیکن در طرح این دعوی وجود پارهای استثنائات و محدودیتها، از جمله پرداخت هزینه دادرسی از سوی خواهان آن و سهامی بودن شرکت، مانع اثربخشی آن شده است. در حقوق ایران ماده ۲۷۶ لایحه قسمتی از قانون تجارت، مصوب ۱۳۴۷، تلویحا به امکان طرح دعوی مشتق پرداخته و لایحه قانون تجارت جدید، مصوب ۱۳۸۴، نیز در ماده ۴۷۳ شرایط اقامه دعوی مشتق را بیان کرده است. در این پژوهش مفهوم دعوی مشتق و شرایط اقامه این دعوا در نظام حقوقی فرانسه و آلمان و ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

دعوای مشتق, سهامداران, شخصیت حقوقی, مسئولیت, مدیران